اگر (قاتل) بستگانى در موصل ندارد و اصلًا اهل موصل نيست. او را همراه مأمور من بازگردان كه من ولىّ او هستم و بايد ديه‌اش را خودم بپردازم تا خون مسلمانى پايمال نشود. [1]

چند مسأله‌

1- زن، بچه و ديوانه هر چند از ديه ارث ببرند، عاقله محسوب نمى‌شوند [2].

2- عاقله، ديه خطايى را ضامن است و- چنان كه گذشت- در سه سال، (آخر هر سال ) ديه از او گرفته مى‌شود [3].

3- عاقله در آنچه كه (به عنوان ديه) مى‌پردازد، حق رجوع به جانى ندارد [4].

4- اگر شخصى به خطا، جنايتى- اعم از قتل يا كم‌تر از آن- برخود وارد كند، عاقله ضامن پرداخت ديه آن نيست [5].

5- اگر پدر، فرزندش را از روى عمد يا شبه عمد بكشد، ديه بر عهده‌اش قرار مى‌گيرد و خود نصيبى از آن ندارد و اگر وارثى غير از پدر نداشته باشد، ديه‌اش به امام 7 تعلق مى‌گيرد، ولى اگر از روى خطا او را بكشد، ديه بر ذمّه عاقله مى‌باشد و وارث مقتول، از آن ارث مى‌برند و در ارث بردن پدر، در اين مورد، دو قول وجود دارد كه اقرب آن‌ها، دريافت نكردن آن است. در صورتى كه مقتول وارثى غير از پدر نداشته باشد، امام 7 ارث مى‌برد [6].

6- عمد بچه و ديوانه در حكم خطاست. پس ديه در آن بر عهده عاقله مى‌باشد [7].

7- ضمانت عاقله مخصوص جنايت انسان بر انسان است و شامل جنايت بر چارپايان و اموال نمى‌شود [8].

1- وسائل الشِیعه، ج 19، ص 301، (حضرت علِی 7 در اِین حدِیث، به ِیکِی از علل تشرِیع دِیه عاقله اشاره کرده که عبارت است از: حفظ احترام خون مسلمانان و پرداخت دِیه مناسب آن‌ها).

2- تحرِیر الوسِیله، ج 2، ص 599، مسأله 2.

3- همان، ص 600، مسأله 5.

4- همان، مسأله 6.

5- همان، مسأله 9.

6- همان، مسأله 12.

7- همان، ص 601، مسأله 13.

8- همان، مسأله 14.