درس اوّل

معاملات‌

در ميان معاملات، اولين و مهمترين قرارداد متداول در روابط اقتصادى، بيع (خريد و فروش) است كه نقش بسيار مهمى در روابط اجتماعى دارد. مسأله خريد و فروش همچون ساير فعاليتها بايد در محدوده مقررات اسلام باشد. از اين رو، يادگيرى احكام خريد و فروش، پيش شرط داد و ستد صحيح است.

مردى به امير مؤمنان صلوات الله عليه گفت: در پى كسب و كار هستم. فرمود: آيا از احكام دينى خود، اطلاع دارى؟ گفت: پس از كار چنين خواهم كرد. فرمود:

وَيْحَكَ الْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، فَانَّهُ مَنْ باعَ وَ اشْتَرى‌ وَ لَمْ يَسْأَلْ عَنْ حَرامٍ وَ لا حَلالٍ ارْتَطَمَ فِى الرِّبا، ثُمَّ ارْتَطَمَ. [1]

واى به حالت! نخست احكام (خريد و فروش) را ياد بگير، سپس به تجارت بپرداز؛ زيرا اگر كسى خريد و فروش كند و از حلال و حرام آن نپرسد در رباخوارى فرو رفته، سپس گرفتار مى‌شود.

امام صادق 7 در اين زمينه مى‌فرمايد:

مَنْ ارادَ التِّجارَةَ فَلْيَتَفَقَّهْ فِى دينِهِ لِيَعْلَمَ بِذلِكَ ما يَحِلُّ لَهُ مِمَّا يَحْرُمُ عَلَيْهِ وَ مَنْ لَمْ يَتَفَقَّهْ فِى دينِهِ تَوَرَّطَ الشُّبَهاتِ. [2]

1. مستدرک الوسائل، ج 13، ص 247، آل البِیت.

[2] وسائل الشِیعه، ج 12، ص 283.