نموده است. (م 1253)

4- اگر بين سلام نماز و قضاى سجده يا تشهّد كارى كند كه اگر عمداً يا سهواً در نماز اتفاق بيفتد نماز باطل مى‌شود، مثلًا پشت به قبله نمايد، بايد قضاى سجده و تشهّد را به جا آورد و نمازش صحيح است. (م 1255)

5- اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد كه يك سجده از ركعت آخر را فراموش كرده، بايد قضاى سجده‌اى را كه فراموش كرده به جا آورد و بعد از آن دو سجده سهو به جا آورد چه كارى كه نماز را باطل مى‌كند كرده باشد يا نه، و اگر تشهّد آخر را فراموش كرده باشد، بايد قضاى تشهّد را به جا آورد و بعد از آن دو سجده سهو به جا آورد. (م 1256)

6- كسى كه بايد سجده يا تشهّد را قضا نمايد، اگر براى كار ديگرى هم سجده سهو بر او واجب شود، بايد بعد از نماز سجده يا تشهّد را قضا نمايد، بعد سجده سهو را به جا آورد. (م 1261)

يادآورى: به مسأله 1268 و 1269 توضيح المسائل مراجعه شود.

د- شك‌

«شك» عبارت است از تجويز دو امر كه براى هيچ يك از دو طرف مزيّتى نباشد. [1] مثل كسى كه در اصل و ضو شك مى‌كند و احتمال وضو گرفتن و نگرفتن پيش او مساوى است و هيچ مزيّتى بر هم ندارد، يعنى پنجاه درصد احتمال مى‌دهد، وضو گرفته و پنجاه درصد نيز احتمال مى‌دهد، وضو نگرفته باشد.

شك در مسايل مختلف فقه مى‌آيد، ولى در باب نماز بيشتر مورد توجه است. از اين رو، بحث خلل واقع در نماز به جهت شك را به خاطر اهميت آن به صورت جداگانه و تحت عنوان «شكيّات نماز» بررسى مى‌كنيم.

شكيّات نماز [1]

بديهى است كه اگر براى انسان در نماز شك پديد آمد، حق ندارد نماز خود را بشكند

1- فرهنگ معارف اسلامِی، دکتر سِید جعفر سجادِی، واژه شک (اقتباس).