درس نهم:

شكيات نماز [5]

4- شك كثير الشك‌

«كثير الشك» (كسى كه زياد شك مى‌كند) همان انسان معمولى است كه بر اثر از دست دادن حافظه و ... نمى‌تواند چيزى را در ذهنش نگه دارد و زود به زود شك مى‌كند. [1]

مرجع در تشخيص كثيرالشك بودن، عرف است (كه مردم بگويند زياد شك مى‌كند) و بعيد نيست كسى كه سه نماز را پشت سَرِ هم بدون شك نخواند، كثيرالشك شمرده شود ^ و در صدق كثيرالشك بودن شرط است كه اين شكها در اثر عوارضى؛ همچون ترس، خشم و غضب، ناراحتى و مانند اينها از چيزهايى كه حواس را پرت مى‌كند، نباشد. (ت، ج 1، ص 207، م 1)

اسلام براى جلوگيرى از وسواس، شك كثيرالشك را بى‌اعتبار دانسته است، هر چند كه به حدّ وسواسى نرسيده باشد. براى مبتلانشدن به مرض وسواس بايد مراقب گامهاى اوّليه شيطان بود و به اين شكها اعتنا نكرد وگرنه گام به گام انسان را به انحراف مى‌كشاند.

زراره و ابوبصير مى‌گويند به امام صادق 7 عرض كرديم:

شخص در نماز شك مى‌كند تا جايى كه تعداد ركعات را فراموش مى‌كند. حضرت فرمود:

دوباره بخواند. عرض كرديم: اين حالت زياد برايش تكرار مى‌شود. فرمود: به شكّش اعتنا نكند و نمازش را بخواند. سپس فرمود:

براى شيطان در خراب كردن نمازتان راه باز نكنيد كه اگر گوش به حرفش داديد در شما طمع‌

1- احکام آبها، محمّد وحِیدِی، ص 165، دفتر تبلِیغات اسلامِی (اقتباس)

^- ِیعنِی «اگر کسِی در ِیک نماز سه مرتبه شک کند، ِیا در سه نماز پشت سر هم، مثلاً در نماز صبح و ظهر و عصر، شک کند، کثِیرالشک است.» (م 1184)