8. عقد بيمه و حق عمرى‌ و نفقه دائم العمر

در فقه اسلامى، حق عمرى‌، نوعى حق انتفاع است كه به موجب عقدى از ناحيه مالك براى شخصى به مدت عمر خود يا عمر منتفع و يا شخص ثالث مقرر مى‌گردد. چنانچه اين حق معوّض بوده و براى مدت عمر مالك پيش‌بينى شود و همچنين مقرر گردد كه عوض پس از فوت او به ورثه يا چنانچه او زنده باشد به خود او داده شود حق عمرى‌ معوض منعقد مى‌گردد. اين حق، شبيه نوعى از بيمه يعنى «بيمه عمر» مى‌باشد. همين شباهت موجب گرديده تا عده‌اى از نويسندگان حقوق بيمه، بيمه عمر را با حق عمرى‌ مقايسه و تطبيق نمايند و آن را مشروع تلقى كنند. [1] همچنين نفقه مادام العمر چنانچه براى مدت عمر مالك نقل دهنده باشد و يا مقرر گرد نفقه پس از فوت او به ورثه يا مادامى كه زنده است به خود او تأديه گردد شباهت به بيمه عمر دارد.

1- 8. نقد تطبيق حق عمرى‌ و نفقه دائم العمر با بيمه‌

عليرغم شباهت‌هاى مذكور عده‌اى از حقوقدانان اسلامى مشروعيت بيمه عمر را با تطبيق آن به حق عمرى‌ و نفقه مادام العمر صحيح ندانسته‌اند. برخى گفته‌اند كه عقد عمرى‌، عقدى لازم است در حالى كه در بيمه عمر، بيمه‌گذار مى‌تواند از پرداخت اقساط بيمه اجتناب نموده و قرارداد را منحل نمايد. [2]

[1] محمد جهانشاهِی «بِیمه از نظر حقوق مدنِی» مجله کانون وکلا، شماره 43، سال 1343، ص113

[2] سِید حسِین امامِی حقوق مدنِی، ج 3، ص 61