2. پيشينه تاريخى و سير تحوّل بيمه‌

1- 2. سابقه تاريخى بيمه در جهان‌

تلاش و كوشش انسان براى اداره يك زندگى بهتر با آرامش و امنيت، بعد مهمى از تاريخ زندگى او را تشكيل داده است. او از گذشته‌هاى دور براى رفع نيازمنديهاى خود [1] به ضرورت هميارى و همكارى با همنوعان خويش پى برده و براى دستيابى به اين هدف، به زندگى اجتماعى روى آورده است. بيمه امروز نيز در حقيقت تجلى همان روح همكارى و تعاون است و بنابر اين سابقه بيمه به معناى عام آن به اندازه سابقه پيدايش آدمى مى‌باشد، ولى با اين حال، از نظر آثار تاريخى، شايد اولين سابقه تاريخى بيمه مربوط به 4500 سال قبل از ميلاد باشد كه سنگ تراشان حوزه سفلاى مصر بين خود صندوقى ايجاد كردند كه به آنها اجازه مى‌داد به هنگام وقوع برخى حوادث مصيبت‌بار و بلاياى عظيم از كمك يكديگر بهره‌مند شوند. [2]

آن‌گونه كه در «تلمود» [3] نقل شده است: «در قرون قديم مرسوم بوده كه هرگاه در كاروانى يكى از حيوانات باربر مى‌مرد، حيوان ديگرى به هزينه افراد كاروان تهيه مى‌شد تا صاحب آن به تنهايى زيان وارد شده را تحمل نكند.» [4]

يكى از قديمى‌ترين انواع بيمه، بيمه دريايى بوده كه بين دريانوردان فنيقى مرسوم بوده است [5] و شايد چينى‌ها اولين ملتى بوده‌اند كه مقرراتى را در باربرى دريايى و آبى رعايت مى‌كردند.

در آن موقع تجار چينى كالاهاى خود را به وسيله چند كشتى حمل مى‌كردند و چنانچه يكى از كشتى‌ها غرق مى‌شد كشتى‌هاى ديگر كالاهاى آن را به مقصد مى‌رساندند. [6]

بيمه به معناى امروزى ابتدا در زمينه حمل و نقل شروع شد و گويا يك نوع معامله اعتبارى در قرون وسطى مرسوم بوده است كه موجب پيدايش بيمه باربرى شده است. برخى‌

[1] به نظر برخِی از دانشمندان، پِیوندهاِی اجتماعِی و تشکِیل جامعه نِیز بر اساس رفع نِیازمندِی‌هاِی انسان بوده است. رجوع کنِید به: خداوندان اندِیشه سِیاسِی، ماِیکل ب. فاستر، ص 8178.

[2] توفِیق عرفانِی، قرارداد بِیمه در حقوق اسلام و اِیران، ص 14.

[3] تلمود، کتاب تعلِیمات قوم ِیهود است که در قرن دوم مِیلادِی نوشته شده است.

[4] غلامحسِین جبارِی، مؤسسات بِیمه، ص 2.

[5] مجموعه مقالات و گزارشات امور بِین‌الملل، مقاله تارِیخ پِیداِیش و تحول بِیمه در جهان، 1373، ص 4–6.

[6] شِیبانِی، تارِیخچه پِیداِیش و تحول بِیمه، نشرِیه 2، مدرسه عالِی بِیمه تهران، 1352، ص 2.