گويند ابوالحسن بن فرات [2] سيصد هزار دينار براى كاخ
تازهاى كه به مناسبت وزارتش ساخت خرج كرد و در دوران وزارت هوس كرد تمام خاندان و
فاميلش را در قسمتى از كاخش به نام دارالبستان گردآورد، هزينه تعمير و پاكسازى و
آماده كردن وسايل به پنجاه هزار دينار رسيد. [3]
گرچه نمونه اين گونه اسرافكارىهاى بزرگ و تحميل
هزينههاى سنگين بر بيتالمال در جهان اسلام بسيار زياد است ولى اسراف در اقلام
كوچك و ارقام اندك را نيز نبايد از نظر دور داشت. زيرا آنگاه كه خوى اسرافكارى
همگانى شود، مصارف عادى و اندك روزانه نيز مىتواند هزينهاى سنگين را بر
بيتالمال تحميل كند و براى مثال پىآمد گناه چند تومانى ناشى از اسراف چند قرص
نان، خروج سالانه چندين ميليارد دلار ارز از كشور مىباشد. آمار زير نمونهاى از
اسرافهاى عادى و نتايج حاصل از آن را به روشنى نشان مىدهد.
[1] -
پسر احمد بن طولون و دومين تن از بنىطولون كه از 270 تا
282 ه. ق رياست كرده است. (لغتنامۀ دهخدا، به نقل از
نزهة القلوب ج 3، ص 252 و تاريخ الخلفا، ص
244 والوزراء والكتاب،، ص 123
[2] -
ابوالحسن على بن محمد بن موسى بن فرات نهروانى، وزير مقتدر، از
293-296، در سالاخير به تهمت همدستى قبايل
عرب در غارت بغداد معزول و محبوس و اموال او ضبط شد و در سال
304 به گناه اسراف در بيتالمال بار ديگر زندانى و اموال او
مصادره گشت و باز به سال 311 مقام وزارت يافت و در ربيعالاول
312 با پسر خويش محسن محبوس و در ربيعالثانى همان سال هر دو به
قتل رسيدند. (لغتنامۀ دهخدا، ابن فرات)
[3] - تاريخ تمدن اسلامى در قرن چهارم هجرى، ج
2، ص 122
نام کتاب : بیت المال و حقوق آن نویسنده : بینش، عبدالحسین جلد : 1 صفحه : 105