نام کتاب : بیت المال و حقوق آن نویسنده : بینش، عبدالحسین جلد : 1 صفحه : 104
مساحت بزرگى را مىگيرد و گرداگرد آن چندين فرسخ
ديوار است.
در اواخر قرن چهارم، شخصى كه تمام دارالخلافه را از
آباد و ويران و متن و حاشيه گرديده گفته است كه به اندازه شهر شيراز بود! [1]
مقدسى كه اندكى پس از مرگ عضدالدوله از قصر وى در
شيراز ديدن كرده به نقل از رئيس فراشها مىنويسد آن قصر سيصد و شصت غرفه داشت كه
سلطان هر روز سال در يكى مىنشست ....» [2]
در اواخر قرن سوم هجرى انواع تفنن در آمادهسازى و
تجهيزات كاخها در پايتختهاى مختلف به كار مىرفت و اين مقدمه تكلف و صنعتگرى در
هنر و ادب بود. مثلًا در قصر طولونيان [3] مصر استخرى به مساحت پنجاه ذراع در
پنجاه ذراع ساخته و از جيوه پر كرده بودند و در چهار سويش ستونهايى از نقره خالص
بر پا ساخته با طنابهاى ابريشمين كه به حلقههاى سيمين وصل بود و براى خمارويه [4]
تشكى چرمين ساخته بودند كه باد مىشد و محكم مىگرديد، آن را روى استخر انداخته با
حلقههاى سيمين و بندهاى ابريشمى به ستونهاى نقره مىبستند و امير روى آن تشك
[1] -
تاريخ تمدن اسلامى در قرن چهارم هجرى، ج 2، ص 121 و
122
[3] - طولونيان منصوب به طولون يكى از غلامان
سامانيان هستند كه از سوى فرمانرواى بخارا بهمأمون، خليفۀ عباسى هديه
فرستاده شد. وى در نزد مأمون مرتبهاى بلند يافت و به منصبهاى عالى رسيد. احمد،
پسر طولون، در سال 240 همۀ مناصب پدر را احراز كرد و
هنگامى كه از سوى مأمون به حكومت مصر فرستاده شد، سلسلۀ طولونى را در آنجا
بنياد نهاد. (طبقات سلاطين الاسلام، لين پول، دار منشورات البصرى،
1388 ه، ص 66، لغتنامۀ دهخدا)
[4] - پسر احمد بن طولون و دومين تن از بنىطولون
كه از 270 تا 282 ه. ق رياست كرده است.
(لغتنامۀ دهخدا، به نقل از نزهة القلوب ج 3، ص 252
و تاريخ الخلفا، ص 244 والوزراء والكتاب، ص
255)
نام کتاب : بیت المال و حقوق آن نویسنده : بینش، عبدالحسین جلد : 1 صفحه : 104