... اگرچه در آغاز مهاجرت به‌قم، هنوز از «مقدّمات» فارغ نشده‌بودم و شايستگى ورود در «معقولات» را نداشتم، امّا درس اخلاقى كه [به‌] وسيله شخصيت محبوبم در هر پنج‌شنبه و جمعه گفته مى‌شد و در حقيقت درس معارف و سير و سلوك بود، نه اخلاق به مفهوم خشك علمى، مرا سرمست مى‌كرد. بدون هيچ اغراق و مبالغه‌اى اين درس مرا آنچنان به‌وجد مى‌آورد كه تا دوشنبه و سه‌شنبه هفته بعد خودم را شديداً تحت تأثير آن مى‌يافتم. بخش مهمّى از شخصيّت فكرى و روحى من در آن درس- و سپس در درس‌هاى ديگرى كه درطىّ دوازده‌سال از آن استاد الهى فرا گرفتم- انعقاد يافت و همواره خود را مديون او دانسته و مى‌دانم. راستى كه او «روح قدسى الهى» بود. [1]

گفتنى است كه اين حوزه درسى در نجف اشرف و پس از هجرت امام راحل قدس سره به آنجا نيز ادامه يافت و بخش‌هايى از بيانات شيوا و سازنده امام با اسم «مبارزه با نفس يا جهاد اكبر» جمع‌آورى و چاپ شد و در دسترس عموم قرار گرفت. [2]

3- تدريس خارج فقه و اصول‌

امام خمينى قدس سره تا مدّت‌ها قبل از آمدن آيةالله بروجردى قدس سره به قم به تدريس فلسفه، عرفان و سطوح عالى اصول و فقه (رسائل، مكاسب و كفايه) اشتغال داشت. پس از آمدن ايشان، به درخواست تنى چند از فضلا همچون مرحوم شهيد مطهرى به تدريس خارج فقه پرداخت و در اين راستا تدريس درس خارج اصول ايشان نيز آغاز گرديد و بدين ترتيب با تشكيل حوزه درس خارج فقه و اصول، از علوم عقلى و تدريس فلسفه و حكمت و عرفان بازماند. اشتغال امام راحل قدس سره به تدريس خارج فقه و اصول در طول مدت اقامت در قم و نيز مدت اقامت ايشان در نجف اشرف ادامه داشت.

حوزه درس خارج فقه و اصول حضرت امام قدس سره از مهم‌ترين و پربارترين حوزه‌هاى درسى آن روز، محسوب مى‌شد و جمعيّت شركت كننده در آن از نظر كميت و كيفيت با ديگران قابل مقايسه نبود و بسيارى از فضلا و صاحب‌نظران محقق و چيره‌دست در آن‌

[1] - مجموعۀ آثار، استاد شهيد مطهرى، چاپ سوم، ج 1، ص 441

[2] - ر. ك: بررسى و تحليلى از نهضت امام خمينى، ج 1، ص 41