به اوضاع زمان و مكان، شرايط اجتماعى، سياسى، اقتصادى و فرهنگى، نيازها و مناسبت‌ها و روابط حكومتى و بين‌المللى است. امام راحل قدس سره در اين زمينه از شناخت بسيار بالايى برخوردار بود و در جهت‌گيرى‌هاى فقهى عنايت ويژه‌اى به آن مبذول مى‌داشت. حكم تحريم «كاپيتولاسيون» [1]، وجوب دفاع در برابر تجاوز رژيم عراق، حكم اعدام سلمان رشدى نويسنده مرتدّ كتاب «آيات شيطانى» و ... از شخصيت برجسته فقهى حضرت امام قدس سره براساس آگاهى از شرايط زمان و مكان و شناخت سياست‌هاى استعمارگران و روابط بين‌المللى و مسائل جهانى صادر شده است.

ز- ساير ويژگى‌ها

برخى ديگر از ويژگى‌هاى شخصيت فقهى امام راحل قدس سره عبارتند از: بصيرت نسبت به حوادث واقعه و رويدادهاى نوين، شناخت عميق نسبت به مبانى شريعت و فقه اجتهادى، شناخت موضوعات گرچه از طريق گروهى از متخصصان، پرهيز از سطحى‌نگرى در برخورد با مسائل، توجه به ارتباط ميان مسائل زندگى فردى و عبادى و ميان مسائل اجتماعى و حكومتى، شجاعت در ابراز عقيده علمى و ....

جلوه‌هاى فقاهت‌

با تأمّل در كتاب‌هاى فقهى حضرت امام قدس سره مى‌توان جلوه‌هاى فقاهت ايشان را مشاهده كرد و به شيوه بديع و سبك جالب و نوين او در تدوين، تأليف و طرح مباحث فقهى پى‌برد. در اين آثار، فروع گوناگون هر موضوعى تا حد امكان، مطرح شده است.

مباحث مبتكرانه، دسته‌بندى شده و به‌صورت منظم ارائه شده است؛ نه موجز و مختصر است كه مخلّ به معنا باشد و نه با اطناب و طولانى است كه مايه زدگى و خستگى شود.

[1]- «كاپيتولاسيون»، قراردادى است كه بين كشورهاى استعمارگر و كشورهاى ضعيف در مورد مصونيّت‌قضايى اتباع خارجى بسته مى‌شود. به موجب اين قرارداد كه ابتدا در مجلس سنا و سپس در 21 مهر 1343 شمسى در مجلس شوراى ملّى به تصويب رسيد، مأموران سياسى و نظامى كشورهاى خارجى نظير آمريكا و خانواده‌هاى آن‌ها از نظر محل اقامت و كارهايى كه انجام مى‌دهند، مصونيت دارند و قوانين و مقررات ايران شامل آن‌ها نمى‌شود. حكم تحريم اين قرارداد توسط‌ امام خمينى قدس سره در آبان 1343 شمسى اعلام گرديد