چاره‌جويى افتاد و دستور حكومت اسلام و برنامه عملى مسلمانان را براساس رساله فقهى به رشته تحرير درآورد. يكى از شاگردان ايشان مى‌گويد:

پس از انتقال حضرت امام خمينى قدس سره از حصر تهران به قم در سال 1343 مردم دسته دسته از نقاط مختلف به ديدار ايشان مى‌شتافتند. دسته‌اى از طلاب و فضلاى حوزه علميه مشهد نيز به قم آمده بودند تا با امام ديدار كنند. حضرت امام براى اين جمع كه خالصانه رنج سفرى طولانى را به خود هموار كرده بودند بياناتى ايراد فرمودند و ضمن اشاره به نقص رساله‌هاى عملى اظهار داشتند: يكى از آرزوهاى من اين است كه رساله‌اى بنويسم حاوى تمامى ابواب فقه و تمامى مسائل مستحدثه و مورد ابتلاى روز. در مرداد همان سال معظّم‌له در منزل خود درسى را تحت عنوان «مسائل مستحدثه» شروع كردند. [1]

از همين رهگذر حضرت امام قدس سره به تدوين رساله جاودانى «تحريرالوسيله» پرداخت و بسيارى از مسائل روز را در آن طرح نمود.

در سالهاى پس از پيروزى انقلاب اسلامى نيز امام راحل قدس سره با برخوردارى از اين ويژگى، فقه را در صحنه اجتماع، سياست، اقتصاد و كشوردارى احيا كرد و با استناد به اصول محكم فقه غبار انزوا و ذلت را از اسلام و مسلمانان زدود. ايشان با ارائه فتاواى خود در زمينه موضوعات گوناگون روز نظير حضور زنان در صحنه جامعه و پرداختن به شؤون اجتماعى، اهميت به مصالح اجتماعى، مصلحت نظام و حكومت، مسائل فرهنگى، موسيقى، هنر، ورزش، شطرنج و ... چهره جاودانه دين و توان مكتب را در اداره انسان و اجتماع به نمايش گذاشت.

امام راحل قدس سره در روزهاى آخر عمر پر بركت و قبل از ارتحال خود، ميدان بحث گسترده‌اى را در مسائل مستحدثه گشود، به‌طورى‌كه دامنه آن بحث‌ها به راديو، تلويزيون و جرايد كشيده شد. اين امر موجبات خوشحالى ايشان را فراهم آورده، خواستار تداوم آن گرديد. امام قدس سره با طرح موضوعات مورد ابتلا و جديد فقهى براى بحث و تحقيق، در

[1] - كيهان انديشه، شمارۀ 29، ص 45