گاه در انتقام و قصاص بيش از حد است، آنجا كه مى‌فرمايد:

هر كس كه به ستم كشته شود، به طلب كننده خون او قدرتى داده‌ايم. ولى در انتقام از حد نگذرد و اسراف نكند. [1]

گاه در انفاق و بذل و بخشش بيش از اندازه است، آنجا كه مى‌فرمايد:

(عباد الرحمن) كسانى اند كه چون انفاق مى‌كنند، اسراف نمى‌كنند و خست نمى‌ورزند؛ بلكه ميان اين دو، راه ميانه را مى‌گيرند. [2]

گاه در داورى كردن و قضاوت است كه منجر به كذب و دروغ مى‌شود؛ چنان كه مسرف و كذاب را در رديف هم قرار داده است. [3]

گاه در اعتقاداتى است كه منتهى به شك و ترديد مى‌شود؛ چنان كه «مسرف» و «مرتاب» را در رديف هم قرار داده است. [4]

گاه به معناى برترى جويى و استكبار و استثمار است؛ چنان كه درباره فرعون مى‌فرمايد:

«او برترى جوى و مسرف بود.» [5]

گاهى نيز به معناى هر گونه گناه است؛ چنان كه مى‌فرمايد:

بگو اى بندگان من كه بر خود اسراف كرديد، از رحمت خدا مأيوس نشويد. [6]

خداوند با معرفى اسراف كاران و تبذيركنندگان به عنوان برادران شياطين [7]، درباره سرنوشت ايشان مى‌فرمايد: «همانا اسراف كاران اهل دوزخند.» [8]

[1] . سورۀ اسراء، آيه 33

[2] . سوره فرقان، آيه 67

[3] . سوره مؤمن، آيه 28

[4] . سوره مؤمن، آيه 34

[5] . سوره دخان، آيه 31 و نيز سوره يونس، آيه 83

[6] . سوره زمر، آيه 53

[7] . سوره اسراء، آيه 27

[8] . سوره مؤمن، آيه 43