فصل ششم: ضمان‌

«ضمان» بر وزن زمان، مصدر عربى است كه در معانى؛ كفيل شدن، برعهده گرفتن، ضمانت و كفالت به كار رفته است. [1] و در اصطلاح فقهى عبارت است از «عقدى كه براى برعهده گرفتن مال يا شخص يا اثر عقد و مانند اينها تشريع شده است.» [2]

انواع ضمان‌

«يكى از اصطلاحاتى كه در نصوص حقوق اسلام و در كتب فقه و در قانون مدنى فراوان به‌كار رفته و معادل مفهوم تعهد به معناى وسيع كلمه است، همين اصطلاح (ضمان) است و شامل تعهدات قراردادى و تعهدات خارج از قرارداد مى‌باشد. به همين جهت ضمان ناشى از عقد ضمان را اصطلاحاً ضمان عقدى ناميده‌اند در مقابل ضمانات خارج از قرارداد كه ضمان قهرى نام دارد.» [3]

الف- ضمان عقدى‌

ضمان عقدى، عبارت است از «به‌عهده گرفتن پرداخت بدهى ثابت بدهكار به طلبكار».

اين نوع ضمانت، عقد و قراردادى است كه با «ايجاب و قبول» ميان ضامن و طلبكار منعقد مى‌شود؛ به اين صورت كه ضامن با سخنى كه عرفاً تعهّد مزبور را برساند آن را ايجاب مى‌كند؛ مثلًا مى‌گويد: من طلب شما را از فلانى ضمانت مى‌كنم يا تعهّد مى‌كنم‌

[1] - فرهنگ دهخدا، واژۀ ضمان

[2] - جواهر الكلام، نجفى، ج 26، ص 114

[3] - عقد ضمان، محمد جعفر لنگرودى، ص 116