امتنانى بودن حكم‌

امتنانى بودن حكم بدين معناست كه به صورت قانون كلى، امتنانى باشد. بنابراين، اگر جعل يك قانون، امتنان بر امت باشد، گرچه در موردى براى شخص يا اشخاصى امتنان نباشد، اين حكم امتنانى محسوب مى‌شود.

(چنان‌كه اين سخن شيعه كه مى‌گويند احكام تابع مصالح و مفاسد است به اين معنا نيست كه اين حكم اسلامى نسبت به هر فردى مصلحت دارد.) همچنان كه احكام سياسى و جزايى امتنان بر امت است، گرچه اعدام جانى نسبت به خودش ضرر باشد يا خوردن مال ديگران بدون اجازه در صورت اضطرار، گرچه براى صاحب مال ضرر باشد، ولى براى امت امتنانى خواهد بود. [1]

ب- قاعده لاضرر

مستند اين قاعده روايات متعددى است كه به دو روايت زير اشاره مى‌شود:

1. از امام باقر 7 نقل شده كه فرمود: سمرة بن جندب درون منزل يكى از انصار درخت خرمايى داشت و بدون اجازه وارد خانه شده، به طرف درخت مى‌رفت. مرد انصارى با وى صحبت كرد كه بدون اجازه وارد خانه نشود، ولى سمره مخالفت كرده، به كار خود ادامه مى‌داد.

انصارى خدمت رسول اكرم 6 رسيد و از وى شكايت كرد. حضرت رسول 6 سمره را خواست و فرمود:

هر گاه خواستى وارد شوى، اجازه بگير.

[1] . كتاب البيع، امام خمينى، ج 1، ص 357