فعلًا ضرر قطعى دارد، امّا جلو ضرر بزرگترى را مى‌گيرد- مثل قطع كردن بعضى از اعضاى بدن براى جلوگيرى از سرايت مرض كه موجب مرگ مى‌شود- جايز است. [1]

خوردن و آشاميدن چيزى كه زيادش مضر است، ولى اندك آن ضرر ندارد، استفاده كردن زياد آن حرام است، ولى استفاده اندك آن اشكال ندارد. [2]

اگر خوردن چيزى به تنهايى مضرّ باشد، ولى همراه با چيز ديگر مضر نباشد، خوردن آن چيز به تنهايى حرام است، ولى همراه با چيزهاى ديگر حرام نيست. [3]

چيزى كه يك مرتبه يا دو مرتبه خوردن آن ضرر ندارد، ولى استفاده كردن دائم آن و اعتياد به آن مضر است، استفاده كردن دائم آن حرام است. [4]

بايد توجه داشت كه آنچه در باره خوردن و آشاميدن چيزهاى مضر در اينجا گفته شد، مربوط به چيزهايى است كه در اصل، حلال است، اما چيزهايى كه در اصل، خوردن آنها حرام است- مانند شراب- چه ضرر داشته باشد يا نداشته باشد، حرام است و كم يا زياد آن فرقى نمى‌كند. به عبارت ديگر در اينجا بحث از چيزهايى است كه به عناوين ثانويه حرام مى‌شود.

حلال بودن چيزهاى مُضرّ در حال ضرورت‌

خوردن و آشاميدن تمام چيزهاى حرام در حال ضرورت مباح است و اشكال ندارد، چه اين ضرورت براى حفظ جان باشد و اگر نخورد

[1] . همان

[2] . همان

[3] . همان

[4] . همان، ص 164