درس هشتم

فقه سياسى [1]

سير اجمالى در كتب فقهى و موضوعاتى كه فقها مورد بحث و بررسى قرار داده‌اند، بيانگر اين است كه بيشتر موضوعات به مشكلات و مسائل اجتماعى مربوط مى‌شود و اين سخن كه اسلام نظام اجتماعى و حقوقى ندارد و تنها به تنظيم رابطه ميان انسان و خداوند و توضيح رفتارهاى عبادى مى‌پردازد، دور از واقعيت است.

نظام حقوقى و سياسى اسلام بر اساس ديدگاه خاص اين دين درباره انسان تشريع گرديده و اسلام در تنظيم حقوق اجتماعى و سياسى، ضوابط و معيارهايى را ملحوظ داشته كه به بعضى از آن‌ها اشاره مى‌شود:

1- كرامت انسان؛ از ديدگاه اسلام، انسان به عنوان جانشين خدا در روى زمين، برترين آفريدگان بوده و مورد تكريم خداوند [1] است. مقررات اجتماعى و سياسى اسلام نيز بر مبناى حفظ همين كرامت تنظيم گرديده است.

2- وحدت و تساوى حقوق نژادهاى انسان؛ همه انسان‌ها از يك پدر و مادر آفريده شده‌اند و رنگ، نژاد و زبان، هيچ گونه امتياز و حق اولويتى براى انسان به وجود نمى‌آورد. همه در پيشگاه قانون مساوى و از حقوق يكسانى برخوردارند و تنها ملاك فضيلت و برترى انسان‌ها در نزد خداوند تقوا و ايمان [2] آن‌ها است.

3- حريت و آزادى انسان؛ از منظر اسلام، انسان بالفطره آزاد و حر آفريده شده و هيچ كس نمى‌تواند وى را به بردگى بكشاند.

حضرت على 7 مى‌فرمايد:

[1]- ر. ك. اسراء (17)، آيه 70

[2] - ر. ك. حجرات (49)، آيه 13