مزارعه‌

مزارعه قراردادى است ميان كشاورز و صاحب زمين كه صاحب زمين، سرمايه و زمين در اختيار كشاورز قرار دهد و كشاورز نيز كار و تلاش انجام دهد و محصول طبق قرارداد، ميانشان تقسيم گردد.

شرايط مزارعه‌

افزون بر شرايط عمومى معاملات، امورى در صحيح بودن مزارعه شرط است كه عبارتند از: 1- درآمد حاصل از كشت، به نحو مشاع ميان كشاورز و صاحب زمين تقسيم گردد. 2- مدت مزارعه مشخص باشد. 3- زمين قابل كشت باشد 4- نوع كشت تعيين شده باشد. 5- مساحت زمين مشخص باشد 6- معلوم باشد كه بذر و هزينه كشت بر عهده كيست. [1]

مزارعه مانند مساقات و مضاربه، مشاركت ميان كار و سرمايه است؛ با اين تفاوت كه مزارعه شركت كار و سرمايه براى كشاورزى و مساقات براى امر باغدارى و توليد ميوه و مضاربه براى كسب و تجارت است.

در مشاركت كار و سرمايه، هر گونه زيانى كه متوجه سرمايه شود، بر عهده مالك است و از سوى ديگر سودآورى سرمايه قطعى نبوده، ممكن است سود كمى عايد شود يا اصلًا سودى در كار نباشد؛ يعنى سرمايه‌دار نيز مانند كارگزار (كشاورز، باغدار و تاجر) ممكن است سودى نبرد و يا احياناً سرمايه‌اش تلف شده و ورشكست گردد.

فوايد مزارعه‌

1- كشاورز از صورت يك كارگر ساده و مزدبگير خارج شده و به طور رسمى در سود سرمايه شريك مى‌شود.

2- بسيارى از كشاورزان در سنين بالا نمى‌توانند به انجام امور كشاورزى بپردازند

[1] - ر. ك. تحرير الوسيله، ج 1، ص 553-553