خلاصه‌

فقه در لغت به معناى فهم عميق و در اصطلاح، آگاهى به احكام فرعى با استفاده از ادله استنباط است. مبانى فقه در علم فقه و اصول اثبات مى‌شود.

موضوع علم فقه: تمام مسائل فقهى تحت عنوان فعل مكلف مندرجند، بنابراين موضوع فقه، فعل مكلف است.

اهميت فقه: هر انسان مؤمن به مبدأ و معاد، خود را به ترك يا انجام اعمالى موظف مى‌داند كه فقه، موارد آن‌ها را بيان مى‌كند. ويژگى‌هاى فقه عبارتند از: الف- فقه، معيارى براى شناسايى مؤمنان از غير مؤمنان است. ب- فقه، دانش نظرى صرف نيست، بلكه نقش كاربردى دارد. ج- احكام حوادث نوظهور توسط فقه ارائه مى‌شود.

منابع فقه: 1- قرآن 2- سنت 3- اجماع؛ در صورتى كه كاشف از رأى معصوم باشد. 4- عقل.

برخى از اصطلاحات فقهى عبارتند از:

1- حكم تكليفى و وضعى؛ حكم تكليفى كه موضوعش فعل اختيارى مكلف است و پنج قسم دارد: وجوب، حرمت، استحباب، كراهت و اباحه. حكم وضعى كه موضوعش خود مكلّفين يا اعيان خارجى است و غير مستقيم به افعال مكلّفين مربوط مى‌شود، مانند زوجيت و ملكيت.

2- واجب عينى و كفايى؛ واجب عينى كار معينى است كه بر همه افراد واجب است و با انجامش از سوى عده‌اى، از ديگران ساقط نمى‌شود. اما واجب كفايى، واجبى است كه با انجام آن توسط فرد يا افرادى، از ديگران ساقط مى‌شود.

3- واجب تعيينى و تخييرى؛ اگر عمل معينى بر مكلّف واجب باشد واجب تعيينى و اگر وظيفه‌اش انجام يكى از چند عمل باشد، واجب تخييرى ناميده مى‌شود.

4- واجب تعبدى و توصلى؛ واجب تعبدى عملى است كه در انجامش قصد قربت شرط است، ولى واجب توصلى عملى است كه انجام آن مشروط به قصد قربت نيست.