درس سوم

تكليف‌

تكليف از كلفت به معنى مشقّت و سختى است. [1] و قوانين از آن نظر كه از سوى خداوند بر انسان وضع شده و انجام آنها همراه با نوعى زحمت و مشقت است، «تكليف» نام دارد.

گفتنى است از ميان جاندارانى كه بر كره زمين زندگى مى‌كنند، انسان تنها موجودى است كه استعداد تكليف پذيرى دارد و مى‌تواند درچارچوب قوانينى كه برايش وضع مى‌شود، زندگى كند. موجودات ديگر، تنها از قوانين جبرى و طبيعى پيروى مى‌كنند. [2] به همين جهت براى حيوانات نمى‌توان تكليف وضع كرد و آنها را مكلّف ساخت؛ امّا نسبت به انسان از يك سو اين توانايى داده شده كه بتواند تكليف را دريافت كند؛ و مطابق آن رفتار نمايد و از سوى ديگر، تكاليف الهى داراى چنان قداستى است كه امتثال آن براى انسان گوارا مى‌شود و به همين جهت اولياى الهى به سبب تكاليفى كه خداوند بر آنان قرار داده، سپاس گذارى مى‌كنند. [3]

شرايط تكليف‌

تكليف پذيرى انسان، آمادگى خاصى را مى‌طلبد؛ از اين رو تكليف داراى شرايطى است كه به آنها اشاره مى‌شود:

1- بلوغ؛ در مرحله‌اى از سنين انسان دگرگونى‌هايى در اندام و احساسات و انديشه‌

[1] - ر. ك. مختار الصحاح، محمد بن ابى بكر بن عبدالقادر رازى، ص 576

[2] - ر. ك. اسلام و مقتضيات زمان، شهيد مطهرى، ص 20

[3] - ر. ك. صحيفۀ كامله سجاديه، دعاى 44