خلاصه‌

قوانين الهى تكليف ناميده مى‌شود و انسان تنها موجودى است كه تكليف‌پذير است.

شرايط تكليف عبارتند از: 1- بلوغ 2- عقل كه شرط صحت عمل نيز مى‌باشد 3- آگاهى از تكليف؛ البته جهل به تكليف اگر از روى قصور باشد شخص معذور است بر خلاف مواردى كه جهل به سبب تقصير باشد. 4- قدرت بر انجام تكليف؛ مشروط بودن تكاليف شرعى و قدرت بر دو نوع است:

گاهى در خود دليل شرط قدرت آمده مثل وجوب حج نسبت به استطاعت، كه در اين صورت تلاش براى دستيابى به قدرت واجب نيست. و گاهى دليل حكم مطلق است، و تنها تكليف از نظر عقل مشروط به قدرت است كه در اين فرض، تحصيل قدرت لازم است.

رشد، برخوردارى از شايستگى روحى و عقلانى براى انجام كارى است كه بر عهده فرد نهاده مى‌شود. هر چند رشد شرط تكليف نيست، اما شرط صحت معاملات است و شخصى كه رشيد نيست اگرچه بالغ باشد، تحت سرپرستى ولىّ شرعى‌اش قرار مى‌گيرد.

عمل به تكاليف الهى در هر شرايطى ممكن است چون يا بايد به حكم اولى عمل كرد و يا در شرايطى مثل ضرر، عسر و حرج، اكراه و اضطرار موجب رفع حكم اولى مى‌شود و بايد به حكم ثانوى عمل كرد.

«مكلف»، كسى است كه شرايط تكليف را دارد و «مكلف به» آن عملى است كه بايد طبق تكليف انجام داد. «شرط» چيزى است كه وجودش در عبادت يا معاملات لازم است بر خلاف مانع كه وجودش مضرّ است.

رسيدن انسان به سن تكليف، بدان معنا است كه انسان مخاطب خداوند واقع شده و در برابر پروردگار جهانيان مسؤوليت يافته است.