مرگ معاويه‌

معاويه بيش از هفتاد سال در دنيا زيست و حدود 42 سال فرمان راند. حكومت وى از هنگامى آغاز گشت كه در سال هجدهم هجرى از سوى عمر به جاى برادرش يزيد بن ابى‌سفيان، كه در طاعون معروف به «عمواس» مرد، به عنوان والى دمشق تعيين گشت؛ و سرانجام در سال شصت هجرى مرد.

از اين مدت هفده سال را در كل دوران خلافت ابوبكر و عمر والى، حدود پنج سال را در دوران اميرالمؤمنين عليه السلام نافرمان و ياغى بود و پس از آن مدت نوزده سال و چند ماه بر همه سرزمين‌هاى اسلامى پادشاهى كرد. او مى‌گفت: «من نخستين پادشاهم» [1] و مى‌گفت: «به پادشاهى آن‌جا [شام‌] خشنودم». [2]

اگر از اهميّت و بزرگى نقش اصلى‌اى، كه رهبرى حزب سلطه در ايجاد انحراف ايفا كرد، چشم بپوشيم، معاوية بن ابى‌سفيان را مهم‌ترين و مؤثرترين شخصيت در تاريخ اسلام و حيات مسلمانان خواهيم يافت. در آنچه از اين كتاب گذشت، دلايل چندى براى اثبات اين حقيقت ارائه گشت.

معاويه نخستين كس از طاغوتيانى نبود كه بر زندگى و سرنوشت امّت‌ها حكم مى‌رانند و دوستى دنيا دلشان را پر كرده است و به گونه‌اى سيرى‌ناپذير در همه لذت‌هاى‌

[1] - البدايه والنهايه، ج 8، ص 144.

[2] - محاسن الوسائل فى معرفة الاوائل ...؟