4- باز گذاشتن دست اموى‌ها در تصدى پست‌هاى حكومتى:

پس از استقرار خلافت ابوبكر، به مقتضاى همكارى جديد ميان حزب حاكم و حزب اموى، دست اموى‌ها در تصدى پست‌هاى حكومتى باز گذاشته شد. به طورى كه حدود 13 كارگزاران، واليان و فرماندهان لشكر را در دوران ابوبكر، بنى‌اميه تشكيل مى‌دادند؛ [1] و اين چيزى بود كه آرزوى اينان را براى دستيابى به قدرت برآورده مى‌ساخت.

حزب سلطه، تداوم فكرى و عملى خود را تنها با وجود حزب اموى امكان‌پذير مى‌ديد؛ و حزب اموى نيز پس از سامان گرفتن حكومت ابوبكر و موفقيت شعار مطرح شده از سوى حزب سلطه مبنى بر اين كه «خلافت از آن قريش است نه بنى‌هاشم»، موفقيتش را تضمين شده يافت. عبدالله علايلى در اين باره مى‌گويد: با پيروزى ابوبكر، اين بنى تميم نبود كه پيروز شد، بلكه تنها بنى‌اميه به پيروزى رسيد! از اين رو، دولت اسلامى را به همان رنگى كه خود مى‌خواستند درآوردند و آن طورى كه مقريزى در كتاب «النزاع والتخاصم» مى‌گويد، اينان با وجود بركنار بودن از حكومت، سياست‌هايش را زير تأثير خود داشتند.

پس از اين پيروزى انتخاباتى، بنى‌اميه دست به كار فراهم ساختن مقدمات كودتايى شدند كه هدف آن رسيدن هر چه زودتر به حكومت بود؛ و هر كس حركت‌هاى ابوسفيان را مورد دقت و بررسى قرار دهد، ترديد نخواهد كرد كه وى به گونه‌اى خستگى‌ناپذير تلاش مى‌كرد تا راه را براى رسيدن به اهداف خودش هموار كند. [2]

5- حيات مجدد روحيه قبيله‌گرايى:

روحيه قبيله‌گرايى كه در پرتو تعاليم اسلام به خاموشى گراييده بود، بار ديگر زنده گشت. چرا كه منطق سقيفه بر دادن القاب زشت و تفاخر قبيله‌اى بنا شد و از معيار اسلامى (إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ) فاصله گرفته بود.

روحيه قبيله‌گرايى در منطق حاكم بر مهاجر و انصار حاضر در سقيفه به طور كامل آشكار بود. ابوبكر كينه‌هاى ديرينه ميان اوس و خزرج را به آنها يادآور شد و با ذكر كُشت‌

[1] - ر. ك. تاريخ الطبرى، ج 2، ص 616، باب «ذكر اسماء قضاته و كتابه و عماله على صدقات»؛ الامام الحسين بن‌على عليه السلام، ج 1، ص 277.

[2] - الامام الحسين عليه السلام، ص 191.