روایت کرده است و عبیس بن هشام از شاگردان وی محسوب می شود. ابوحفص فردی مورد اعتماد3 و دارای اثری به نام کتاب الحدیث بوده است.4

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/128.
[2] ــ رجال الطوسی 252.
[3] ــ رجال النجاشی 2/128.
[4] ــ الذریعه 6/307 .*

دیگر منابع: الفهرست (طوسی) 116 و 190 معالم العلماء 138 رجال ابن داود 258 خلاصة الاقوال 119 نقد الرجال 252 منهج المقال 249 ایضاح الاشتباه 229 هدایة المحدثین 123 معجم رجال الحدیث 13/7.

عمر ـ زبالی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابوحفص عمر زبالی.

صحابی امام صادق(علیه السلام) 1 و راوی از آن حضرت می باشد. او دارای کتابی می باشد که گروهی از جمله عبیس آن را روایت نموده اند.2 برخی صاحب ترجمه را با ابوحفص عمر رمانی یکی دانسته اند.3

پی نوشت ها

[1] ـ رجال ابن داود 256. 2 ـ رجال النجاشی 2 / 130. 3 ـ نقد الرجال 252.

دیگر منابع: تنقیح المقال 2 / 339 قاموس الرجال 7 /75 الوجیزه 123 منتهی المقال 5 / 120 طرائف المقال 1 / 542 جامع الرواة 1 / 63 معجم رجال الحدیث 8/7، 31 و 66 و 72 و 78 و 21/1300.

عمر ـ زحل (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

ابوحفص عمر بن عبدالعزیز بن ابی بشار زحل عربی بصری.

اهل بصره بود1 و در شمار اصحاب امام کاظم(علیه السلام)یاد شده2 و از امام صادق(علیه السلام)روایت نقل کرده است. همچنین از جمیل بن دراج، زراره و دیگران روایت نقل می کرده است.3 ابوحفص از حماد بن عثمان حدیث مصحف فاطمه(علیها السلام)را نقل کرده است.4 افرادی چون احمد بن محمد بن عیسی، ابوعبدالله برقی و دیگران از او روایت کرده اند.5 وی از راویان امامی مذهب بوده6 و دارای کتابی است که احمد بن محمد بن عیسی آن را نقل کرده است7 و در برخی منابع از آن با عنوان کتاب الحدیث یاد شده است.8

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2 / 127.
[2] ــ نقد الرجال 254.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 13 / 41.
[4] ــ مستدرکات علم رجال الحدیث 6 / 96.
[5] ــ رجال الطوسی 486.
[6] ــ تنقیح المقال 2/344.
[7] ــ رجال النجاشی 2 / 127.
[8] ــ الذریعه 6 / 354.*

دیگر منابع: جامع الرواة 1 / 635 قاموس الرجال 7 / 212 خلاصة الاقوال 240 اختیار معرفة الرجال 451.

عمر ـ شطرنجی (نیمه اول قرن سوم هجری)

ابوحفص عمر بن عبدالعزیز أعمی شطرنجی.

از موالی بنی عباس و پدرش از موالی منصور عباسی (خلافت 136 ـ 158 هـ ) بود. ابوحفص دوران رشد و بالندگی را در دربار مهدی عباسی (خلافت 158 ـ 169 هـ ) به همراه فرزندان موالی مهدی گذراند و در آنجا پرورش یافت و ادب آموخت و در همین دوران نام پدرش را که از نام های ایرانی بود، به عبدالعزیز تغییر داد. ابوحفص از آن رو که شطرنج باز بود و به آن علاقه وافری داشت، به شطرنجی معروف گشت. وی پس از درگذشت مهدی عباسی، از شاعران خاص عُلَیَّه دختر مهدی و از ملازمان درگاه وی شد و حتی زمانی که او ازدواج کرد، در کنارش ماند و در هر موضوع و موردی که وی اراده می کرد، شعر می سرود و زمانی که عُلَیَّه مورد غضب هارون (خلافت 170 ـ 193 هـ ) واقع شد، او با سرودن اشعاری در عذرخواهی از هارون، وی را رهایی داد.1 ابوحفص ادیبی ظریف و غزل سرایی چیره دست بود و در موارد بسیاری هنر خویش را به اثبات رساند. ابوسعید اصمعی از شاعران و ادیبان معروف آن عصر می گوید: روزی به اتفاق ابوحفص بر هارون الرشید وارد شدیم. هارون که مست بود، از ما تقاضای شعری کرد که موافق میل وی باشد. ابوحفص پیش دستی کرده و درباره جاریه ناطفی، یکی از کنیزان وی اشعاری را سرود که مقبولش افتاد و از این بابت دو هزار دینار پاداش گرفت.2 ابوحفص زمانی از ندیمان ابوعیسی بن رشید نیز بوده و اشعاری برای او سروده است. همچنین دیگر فرزندان هارون نیز با وی انس و الفت داشته و با او ملاقات می کردند.3 وی نابینا4 و دارای اثری به نام کتاب العطر بود. به گفته الندیم، مجموع اشعار وی که برخی تحت عنوان دیوان از آن یاد کرده اند، پنجاه ورق است.5 کتبی وفات او را در زمان خلافت معتصم (خلافت 218-227 هـ ) دانسته است.6

پی نوشت ها

[1] ـ الاغانی 22/44 ـ 48.
[2] ــ سمط اللآلی 1/517.
[3] ــ الاغانی 22/49.
[4] ــ نور القبس.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 188 و 197 تاریخ التراث العربی