الطوسی 356.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 13/208.
[4] ــ جامع الرواة 1/655 تنقیح المقال 2/364.
[5] ــ تنقیح المقال 2/364 تهذیب الاحکام 7/433.
[6] ــ تنقیح المقال 2/364 الکافی 1/125.
[7] ــ معجم رجال الحدیث 13/209.
[8] ــ تنقیح المقال 2/364.
[9] ــ همان.
[10] ــ معالم العلماء 87 رجال الطوسی 356.*

دیگر منابع: قاموس الرجال 7/283 منهج المقال 256 مجمع الرجال 4/308 نقد الرجال263.

عیسی ـ بغدادی (م 221هـ )

ابوموسی عیسی بن ابان بن صدقة بن عدی بغدادی.

وی همدم و شاگرد فقهی محمد بن حسن شیبانی بود. از اسماعیل بن جعفر هشیم، یحیی بن زکریا بن ابی زائده و محمد بن حسن روایت نموده، چنان که حسن بن سلام سواق از وی روایت کرده است.1 ابوموسی اهل فسا و از فقهای حنفی مذهب بود و در اجرای احکام شتاب داشت. گویند که از محمد بن حسن مقدار کمی آموخته و در مجلس ابویوسف حاضر نمی شد و حدیث هایی را که در ردّ شافعی آورده، از کتاب سفیان بن سحبان گرفته است. ابوموسی در زمان منصور (خلافت 136 ـ 158هـ ) مواجب مأموران مالیات را بر عهده داشت.2 از جانب یحیی بن اکثم برای مدتی بر قضاوت لشگر مهدی عباسی (خلافت 158 ـ 169هـ ) گمارده شد و پس از آن عهده دار امر قضاوت در بصره گردید و تا هنگام مرگ بر این سمت باقی بود.3 گفته اند که ابوموسی فردی عفیف،4 سخاوتمند و زیباروی بود.5 کتاب های الحجج، الجامع، اجتهاد الرأی، خبر الواحد، اثبات القیاس،6 العلل، الشهادات، الحجة الصغیره7 و المسائل اثر وی می باشد.8 او در سال 221هـ در بصره درگذشت.9

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 11/157.
[2] ــ الفهرست (الندیم) 258.
[3] ــ تاریخ بغداد 11/157.
[4] ــ الاعلام 5/100.
[5] ــ الجواهر المضیئه 1/401.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 258.
[7] ــ هدیة العارفین 1/806.
[8] ــ کشف الظنون 2/1667.
[9] ــ المنتظم 11/68.*

دیگر منابع: میزان الاعتدال 3/310 تاریخ الاسلام 16/311 الکامل فی التاریخ 6/460 معجم المؤلفین 8/18 سیر اعلام النبلاء 10/440 طبقات الفقهاء 137 تهذیب الاسماء و اللغات 1/2/44 اخبار القضاة 2/170 تاریخ خلیفة بن خیاط 392.

عیسی بن روضه (زنده در قرن دوم هجری)

عیسی بن روضه از موالی و نگهبانان منصور خلیفه عباسی (خلافت 136 ـ 158هـ )1 و راوی امام جعفر صادق(علیه السلام)بود، چنان که علی بن حبیب بن بیاع هروی از وی حدیث نموده است.2 ایشان اولین کسی بود که علم کلام را تصنیف نمود.3 نجاشی وی را متکلمی زبردست و خوش سخن دانسته و گفته است که وقتی منصور در حیره بحث و مناظره او درباره امامت را دید، سخن و کلام او را پسندید.4 او دارای مذهب امامی و فردی ممدوح بود.5 کتاب فی الامامة اثر او می باشد.6

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/145.
[2] ــ معجم رجال الحدیث 13/186.
[3] ــ اعیان الشیعه 8/383.
[4] ــ رجال النجاشی 2/145.
[5] ــ تنقیح المقال 2/360.
[6] ــ رجال النجاشی 2/145.*

دیگر منابع: منهج المقال 255 قاموس الرجال 7/270 مستدرکات علم رجال الحدیث 6/158 الوجیزه 80 دائرة المعارف الشیعیة العامه 13/562 طرائف المقال 1/553 حاوی الاقوال 4/146 نقد الرجال 261 الذریعه 2/331 رجال ابن داود267

عیسی بن ماسرجیس (قرن سوم هجری)

از شرح حال او اطلاع چندانی در دست نیست. ماسرجیس و خاندان او پیرو دین مسیح و اهل علم بودند و به دلیل تسلط به هر دو زبان سریانی و عربی، در جریان نهضت ترجمه به خدمت گرفته شده و برخی کتب سریانی را به عربی برگرداندند. الندیم ماسرجیس را پزشک دانسته و پسرش عیسی را مؤلف کتاب های الالوان، و الروائح و الطعوم آورده است1 که نشانگر آشنایی عیسی با علم طب است. ابن ابی اصیبعه (م688هـ ) که خود طبیب بوده، عیسی بن ماسرجیس را آشنای به دو زبان یونانی و عربی و همچنین مترجم و طبیب معرفی کرده است.2 تاریخ درگذشت او همانند سایر جزئیات زندگی اش ناپیداست ولی از آنجا که اهرن قس از دانشمندان اوایل خلافت عباسی بود و ماسرجیس کتاب اهرن را به عربی برگردانده و بر کتاب دیگرش دو مقاله افزوده3 و از سوی دیگر ابوعلی حسن بن عیسی بن ماسرجیس که به گفته خطیب بغدادی از خاندانی مسیحی و ثروتمند بود که مسلمان شد و گویا پسر عیسی است و در سال 240هـ