درگذشت،4 بنابراین عیسی هم باید در اوایل همین قرن درگذشته باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 355.
[2] ــ عیون الانباء فی طبقات الاطباء 280 و 772.
[3] ــ الفهرست 355.
[4] ــ تاریخ بغداد 7/363.*

دیگر منابع: تاریخ الحکماء 247 فرهنگ معین 6/1878.

عیسی بن ماسه (قرن سوم هجری)

عیسی از پزشکان ممتاز و مشهور مسیحی در قرن سوم است. وی گویا اخترشناس هم بوده1 و در بیمارستان شهر مرو طبابت می کرده2 و در درمان بیماران روشی نیکو داشته است.3 از خاستگاه، تحصیلات و اساتید او اطلاعی نیست، اما فردی به نام اسحاق بن علی رهاوی از شاگردان او بوده است.4 برخی به اشتباه ابن بیطار (عبدالله بن احمد مالقی، متوفای 646هـ ) را هم شاگرد او دانسته اند5 که مستقیماً از او روایت نکرده، بلکه از آثارش بهره برده است.6 تألیفات ابن ماسه عبارت اند از: قوی الاغذیه من لا یحضره طبیب7 طلوع الکواکلب التی ذکرها بقراط (فی الفصد و الحجامه) استعمال الحمام8 و الرؤیا فی معالجة الحوامل.9

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء فی طبقات الاطباء 225، 241 و 257 تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4/268.
[2] ــ لغت نامه دهخدا 10/1453.
[3] ــ تاریخ الحکماء 246.
[4] ــ عیون الانباء فی طبقات الاطباء 225، 241 و 257.
[5] ــ لغت نامه دهخدا 10/1453.
[6] ــ بحارالانوار 59/196.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 354.
[8] ــ عیون الانباء فی طبقات الاطباء 225، 241 و 257.
[9] ــ معجم المؤلفین 8/31.*

عیسی ـ ثقفی (م 149هـ )

ابوعمر عیسی بن عمر بصری ثقفی.

اهل یکی از روستاهای بصره بود1 و در قبیله ثقیف اقامت گزید و از موالی خالد بن ولید به شمار می رفت. از عون بن عبدالله بن عتبه، عبدالله بن ابی اسحاق حضرمی2 و عاصم جحذری روایت کرده و از مشایخ سیبویه و خلیل به شمار می رفت. وی قرائت را از عبدالله بن ابی اسحاق حضرمی، و روایت را از عبدالله بن کثیر اخذ کرده است. ابوعمر از بزرگان علم نحو به شمار می رفت و راویانی همچون عبدالملک بن قریب الاصمعی،3 شجاع البلخی و هارون اعور4 از وی نقل حدیث نموده اند. ایشان در نقل روایات، فردی مورد اعتماد بود.5 وی بیش از هفتاد تألیف داشته که تنها دو اثر الجامع و الاکمال باقی مانده است.6 در سال 1497 یا 1508 و یا پس از 160هـ درگذشت.9

پی نوشت ها

[1] ـ غایة النهایه 1/613.
[2] ــ معجم الادباء 16/146.
[3] ــ تاریخ الاسلام 9/561.
[4] ــ الجرح و التعدیل 6/282.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 7/200.
[6] ــ کشف الظنون 1/576.
[7] ــ سیر اعلام النبلاء 7/200.
[8] ــ بغیة الوعاة 2/238.
[9] ــ تاریخ الاسلام 9/563.*

دیگر منابع: خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 8/234 شذرات الذهب 1/225 البدایة و النهایه 10/105 تهذیب الکمال 23/14 کشف الظنون 1/576 تقریب التهذیب 2/100 المنتظم 8/118.

عیسی ـ دمشقی (زنده در قرن سوم هجری)

عیسی بن یحیی بن ابراهیم دمشقی.

از شاگردان حنین بن اسحاق (م 260هـ ) بود و علم طب را نزد او آموخت.1 عیسی از مترجمان زبردست و توانمند بود که از زبان های یونانی و سریانی به عربی ترجمه می کرد،2 از این رو مورد ستایش استادش قرار گرفت و جانشین او در کار ترجمه گردید.3 همان گونه که گفته شد، تخصص عیسی بن یحیی ترجمه بود و همه آثار وی ترجمه کتاب ها و مقاله های زیر است: یک مقاله از کتاب عهد بقراط با تفسیر جالینوس تفسیر جالینوس از کتاب تقدمة المعرفه بقراط سه مقاله از پنج مقاله کتاب الامراض الحاده بقراط ترجمه و تفسیر کتاب ابیدیمیا بقراط الاخلاط بقراط با تفسیر جالینوس که عیسی آن را برای احمد بن موسی برگرداند ترجمه تفسیر جالینوس بر کتاب طبیعة الانسان بقراط کتاب الفصد جالینوس دو مقاله از کتاب الادویة المقابلة للادواء جالینوس المحرّک الاول لا یتحرک جالینوس و برگردان کتاب السبعین اوریباسیوس به سریانی.4 قفطی ترجمه یک مقاله از این کتاب آخری و الفصول بقراط را به عربی می داند5 و ترجمه مقاله هشتم تا یازدهم کتاب البرهان جالینوس.6 همچنین گفته شده که عیسی گذشته از ترجمه های فراوان، کتاب مستقلی در پزشکی داشته است که البته اثری از آن در دست نیست.7

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء 277 و279.
[2] ــ تاریخ الحکماء 247.
[3] ــ عیون الانباء