احمد ـ

شیرازیاحمد ـ شیرازی (293 ـ 388ق)

ابوبکر احمدبن عبدان بن محمدبن فرج شیرازی صیرفی معروف به باز ابیض

در سال 293 هجری و به احتمال در شهر شیراز به دنیا آمد. پس از گذر ایام کودکی به تحصیل علم پرداخت و نخستین بار در یازده سالگی، یعنی سال 304 در شیراز از احمدبن محمد سکن بغدادی حدیث شنید. همچنین در کازرون از بکربن احمد زهری حدیث فرا گرفت. 1 او سپس به عراق رفت و در آنجا احادیث بسیاری از ابوالقاسم بغوی، ابوبکربن باغندی، ابوجعفر ارزکانی، وبار، محمدبن سهل بصری و دیگران شنید. 2 ابوبکر پس از تلاش فراوان، به علم حدیث آشنایی کامل یافت و از بزرگان و حافظان علم حدیث شد. 3 روایتگرانی همچون حمزه سهمی، اسماعیل بن محمد جیرفتی، قاضی علی بن عبیداللّه کسائی، ابوالحسن بن صخر و عبدالوهاب غندجانی نیز از او روایت کرده اند. 4 وی که گویا از عراق به زادگاه خویش بازگشته بود، پس از سال 350 قمری از شیراز کوچید و تا هنگام درگذشت، یعنی ربیع الاول سال 388 قمری در اهواز سکونت گزید. 5 شیرازی احادیثی از صحیح بخاری و مسلم برگزید و آنها را منظم کرد که مستخرج علی الصحیحین نام یافت. 6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 27 / 161. 2 ـ الانساب 3 / 491. 3 ـ تذکره الحفاظ 3 / 990. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 489. 5 ـ الانساب 3 / 491. 6 ـ لسان المیزان 1 / 192.

دیگر منابع: العبر 2 / 173؛ الوافی بالوفیات 7 / 166؛ مرآه الجنان 2 / 327؛ طبقات الحفاظ 393؛ شذرات الذهب 3 / 127؛ معجم المؤلفین 1 / 309.

محمود هیئتی

احمد ـ صِبغی

احمد ـ صِبغی (258 ـ 342ق)

ابوبکر احمد بن اسحاق بن ایوب بن یزید نیشابوری مشهور به صبغی

در سال 258 هجری در نیشابور به دنیا آمد1 و به گفته خویش در آغاز کودکی به فراگیری فن سوارکاری و اسب دوانی پرداخت؛ ولی حتی یک کلمه دانش نیاموخت. 2 پس از گذران این دوران در 22سالگی به دانش آموزی روی آورد و در این راستا به شهرهای ری، بغداد، بصره، واسط و مکه مسافرت کرد و علوم بسیاری را از استادان
آن دیار فرا گرفت. از استادان وی می توان حاکم نیشابوری، اسماعیل بن قتیبه سلمی و یعقوب بن یوسف قزوینی را نام برد. 3 ابوبکر صبغی از پیشگامان معروف علم فقه، حدیث و کلام بود و سرآمد دانشمندان روزگار خویش به شمار می رفت. 4 وی از فقهای شافعیه بود5 و بیش از پنجاه سال به فتوادادن مشغول بود. 6 کسانی چون حمزه بن محمد زیدی و ابوبکر اسماعیلی از شاگردان وی بوده و از او بهره برده اند. 7 صبغی در سال 342 هجری از دنیا رفت. 8 و در تاریخ درگذشت او اندکی اختلاف است. 9 صبغی دارای آثار و تألیفات بسیاری در فقه و کلام بوده که عبارت اند از: الاسماء والصفات، الایمان، الاحکام، فضائل الخلفاءالاربعه، الامامه، الرؤیه، العذر، المبسوط. 10 گفتنی است کحاله کتابی با عنوان القدر به او نسبت داده11 که به نظر می رسد تصحیفی از همان العذر است.

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 3 / 521. 2 ـ طبقات الشافعیه الکبری 3 / 10. 3 ـ الانساب 3 / 521. 4 ـ التدوین فی اخبار قزوین 2 / 141. 5 ـ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 122. 6ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 484. 7ـ تاریخ الاسلام 25 / 256. 8ـ الانساب 3 / 521. 9 ـ طبقات الشافعیه (ابن هدایت اللّه) 70. 10 ـ هدیه العارفین 1 / 62. 1
[1] ـ معجم المؤلفین 1 / 160.

دیگر منابع: العبر 2 / 63؛ الوافی بالوفیات 6 / 239؛ مرآة الجنان 2 / 251؛ شذرات الذهب 2 / 361؛ توضیح المشتبه 5 / 405؛ الاعلام 1 / 95.

اسماعیل اسماعیلی

احمد ـ صدفی

احمد ـ صدفی (284 ـ 350ق)

ابوعمر احمدبن سعیدبن خرم صدفی اندلسی قرطبی

در یک روز جمعه از ماه ربیع الاخر سال 284 هجری در قرطبه به دنیا آمد. صدفی در شهر خود نزد کسانی چون عبیداللّه بن یحیی، سعیدبن عثمان أعناقی، سعیدبن حمیر و سعدبن معاذ علم حدیث آموخت. در سال 311 هجری برای فراگیری حدیث بیشتر به مصر، مکه و قیروان مسافرت کرد و از محضر دانشمندان و محدثان آن سرزمین ها بهره برد و سپس به اندلس بازگشت و تا پایان عمر در آنجا به تعلیم و تدریس پرداخت. 1 علمای رجال او را محدثی حافظ و بزرگ، مورخ و عالم دانسته اند. 2 کسانی چون خلف بن احمد معروف به ابن ابی جعفر، احمدبن محمد اشبیلی معروف به حرّاز و أسلم بن عبدالعزیز از او روایت کرده اند. صدفی که عالم به سنن و