احمد ـ

لؤلؤیاحمد ـ لؤلؤی (272 ـ 318ق)

ابوبکر احمدبن ابراهیم بن ابی عاصم لؤلؤی قیروانی معروف به ابن ابی عاصم

در سال 272 هجری ظاهراً در قیروان (مرکز افریقیه = تونس) به دنیا آمد. 1 با ابومحمد عبدالله بن محمود مکفوف نحوی (م. 308ق) که از داناترین مردمان به ادبیات عرب و غرایب لغت و شعر و ایام و اخبار عرب بود، ملازمت و معاشرت داشت و از محضر او بهره فراوان برد. 2 همچنین از ابراهیم بن محمدبن عباس روایت نقل کرد. 3 وی واژه شناس، شاعر و از نحویان شهر قیروان بود. در آغاز به سرودن شعر مشغول بود و شعرهای زیبایی می سرود؛ ولی بعدها سرودن شعر را کنار گذاشت و به فقه و حدیث روی آورد. وی همچنین فردی خبیر و نقاد بود و بیشتر دیوان های عرب را شرح کرده بود. 4 لؤلؤی در بیان و پاسخ به شبهات علمی نیز از توان خوبی برخوردار بود. وی در سال 318 هجری در 46سالگی از دنیا رفت. 5 اثر او الضاد والظاء و شعر است. زبیدی (م. 379ق) برخی اشعار او را نقل کرده است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادبا 2 / 218. 2 ـ طبقات النحویین واللغویین 243. 3 ـ مفتاح السعاده ومصباح السیاده 2 / 269. 4 ـ طبقات النحویین واللغویین 243. 5 ـ معجم الادبا 2 / 218. 6 ـ طبقات النحویین واللغویین 244.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 23 / 554؛ الوافی بالوفیات 6 / 198؛ بغیه الوعاة 1 / 293؛ انباه الرواة 1 / 27؛ ریحانه الادب 5 / 140؛ الاعلام 1 / 85؛ فرهنگ بزرگان 25؛ هدیه العارفین 1 / 58؛ معجم المؤلفین 1 / 139؛ لغت نامه دهخدا 1 / 935.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

احمد ـ مادرائی

احمد ـ مادرائی (م. حدود 320ق)

ابوالحسین احمدبن خالد مادرائی (مادزانی)

درباره وی اطلاعات اندکی در دست است. الندیم نام او را در زمره شاعران کاتب که از آنان در کتاب ابن حاجب یاد شده، آورده و او را دارای پنجاه ورقه شعر می داند. 1 بر پایه گزارش خطیب بغدادی، وی زمانی به همراه قاضی حسین بن اسماعیل محاملی (م. 330ق) و ابوبکر داوودی در مجلس ابوالحسن بن عبدون که بحث برتری و تقدم امام علی علیه السلام بر ابوبکر و عمر بود، شرکت داشت. 2 شاید بتوان از این گزارش استفاده کرد که مادرائی گرایش شیعی داشته است. تاریخ درگذشت وی معلوم نیست؛ اما با توجه به وفات محاملی می توان
درگذشت مادرائی را هم در سده چهارم تخمین زد.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 193. 2 ـ تاریخ بغداد 8 / 21.

دیگر منابع: المنتظم 14 / 21؛ الغدیر 7 / 207؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1005؛ تاریخ دمشق 30 / 400.

اسماعیل اسماعیلی

احمد ـ متنبّی

احمد ـ متنبّی (303 ـ 354ق)

ابوطیب احمدبن حسین بن حسن بن عبد الصمد جعفی کوفی کندی مُتَنَبِّی

وی در محله کنده شهر کوفه به دنیا آمد، در شام رشد کرد و مدت زیادی را برای ریشه یابی لغت عرب، در بادیه به سر برد. از استادانی چون ابواسحاق زجاج و ابوعلی فارسی بهره برد. ابوالحسین محمدبن احمد محاملی، علی بن ایوب قمی و جمعی دیگر از او روایت کرده اند. وی به مصر، عراق، اهواز و فارس مسافرت کرده1 و جابر جعفی جد بزرگ اوست. وی از شاعران بزرگ متشیع است که در مدح حضرت علی علیه السلام اشعاری سروده، ولی دست تحریفگر آنها را از دیوانش حذف کرده است. گفته اند وی ادعای نبوت داشت و علت متنبی نامیده شدنش نیز همین است؛ ولی خودش منکر چنین اتهاماتی بود. 2 متنبی سرانجام در راه بازگشت به بغداد به همراه پسرش، نزدیک نعمانیه در ماه رمضان سال 354 هجری به قتل رسید و همانجا به خاک سپرده شد. 3 وی شاعر بود و کتاب العلویات، اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 4 / 102. 2 ـ اعیان الشیعه 2 / 513 و 564. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 200. 4 ـ الذریعه 15 / 2109.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 8 / 566؛ المنتظم 14 / 166؛ العبر 2 / 94؛ البدایة والنهایة 11 / 256؛ شذرات الذهب 3 / 13؛ النجوم الزاهرة3 / 340؛ لسان المیزان 1 / 159؛ تذکره الحفاظ 2 / 923؛ وفیات الاعیان 6 / 120؛ الوافی بالوفیات 6 / 336؛ لغت نامه دهخدا 1 / 494.

پژوهشکده

احمد ـ مرادن

احمد ـ مرادن (م. 388ق)

ابوجعفر احمدبن محمدبن اسماعیل مرادی مصری معروف به ابن نحاس

وی از اهالی مصر بود که برای تحصیل و فراگیری علوم اسلامی