1 / 498. 4 ـ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 353. 5 ـ بغیه الوعاة 1 / 468. 6 ـ تاریخ الحکما 163. 7 ـ الاعلام 2 / 179. 8 ـ معجم الادبا 7 / 230.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 25 / 102؛ الوافی بالوفیات 12 / 329؛ اعیان الشیعه 5 / 17؛ روضات الجنات 3 / 91؛ معجم المؤلفین 3 / 204؛ هدیه العارفین 1 / 269.

رضا جعفری نوقاب

حسین ـ آدمی

حسین ـ آدمی (م. 307ق)

ابوعلی حسین بن محمدبن حمید بغدادی مشهور به ابن آدمی

نام او محمدبن حسین نیز آمده است. 1 وی ستاره شناس و هندسه دان و از دانشمندان سده سوم یا اوایل سده چهارم هجری است. 2 اهمیت ابن آدمی بیش از همه در آن است که در کنار ابراهیم بن حبیب فزاری، محمدبن موسی خوارزمی، حبش بن عبداللّه بغدادی و چند تن دیگر، زیج هایی به شیوه معروف به سند هند تدوین کرده اند. 3 مهم ترین اثر ابن آدمی الزیج الکبیر است که خود او موفق به تکمیل آن نشد و یکی از شاگردانش به نام قاسم بن محمدبن هاشم مدائنی معروف به علوی (قلوی) در سال 308 یا 338 هجری آن را به پایان برد و آن را نظم العقد نامید. در این کتاب که اثری از آن باقی نمانده، از اصول هیئت افلاک و حساب حرکات ستارگان سخن گفته شده است. 4 الندیم نیز در فهرست اثر دیگری را با عنوان کتاب انحرافات الحیطان وعمل الساعات به وی نسبت داده5 که برخی آن را با نام الحرافات والحیطان وعمل الساعات یاد کرده اند6 تاریخ درگذشت ابن آدمی چندان روشن نیست؛ ولی ازآنجاکه شاگردش کتاب او را در اویل سده به پایان برده و از سوی دیگر الندیم تصریح می کند که او از منجمان و مهندسان متأخر است، 7 به دست می آید که وی در سده سوم و چهارم می زیسته است. اسماعیل پاشا درگدشت او را در سال 307 ثبت کرد؛ 8 ولی ظاهراً بر اساس حدس و گمان است.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الحکما 270 و 282. 2 ـ الفهرست (الندیم) 339. 3 ـ دایره المعارف بزرگ اسلامی 2 / 615 و 616. 4 ـ تاریخ الحکماء 266. 5 ـ الفهرست (الندیم) 339. 6 ـ هدیه العارفین 1 / 332. 7 ـ الفهرست 339. 8 ـ هدیه العارفین 2 / 26.

دیگر منابع: لغتنامه دهخدا 1 / 251؛ معجم المولفین 9 / 239.

اسماعیل اسماعیلی

حسین ـ اشعری (م. قرن 4ق)

ابوعبداللّه حسین بن محمدبن عامربن عمران بن ابی بکر اشعری قمّی

از دانشمندان و محدثان موثق شیعه در قم و از مشایخ برجسته ثقه الاسلام کلینی (م. 329ق) بود1 و با حسین بن محمدبن عمران کوفی که از شاگردان امام صادق علیه السلام بود، 2 تفاوت دارد. اشعری از امام حسن عسکری و امام زمان علیهماالسلام و نیز از معلی بن محمد بصری، عبدالله بن عامربن عمران اشعری، احمدبن اسحاق بن سعد اشعری قمی، محمدبن اسحاق اشعری، علی بن محمدبن سعید4 و گروهی دیگر روایت کرده است. 5 جعفربن محمدبن قولویه (م. 368ق)، جعفربن محمدبن مسرور، علی بن حسین بن بابویه و علی بن ابراهیم قمی از حسین اشعری روایت کرده اند. 6 همچنین مجموع روایات ثقه الاسلام کلینی از وی به بیش از 900 روایت می رسد. 7 کتاب النوادر اثر اوست. 8

برخی او را راوی از امام رضا علیه السلام نیز دانسته اند9 که درست نیست و راوی امام رضا علیه السلام فرد دیگری از این خاندان است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (النجاشی) 1 / 186. 2 ـ رجال (الطوسی)، شماره 2231. 3 ـ معجم رجال الحدیث 6 / 73. 4 ـ الکافی 1 / 34، 143 و 267. 5 ـ معجم رجال الحدیث 6 / 73. 6 ـ معجم رجال الحدیث 6 / 73. 7 ـ الکافی والکلینی 513. 8 ـ رجال (النجاشی) 1 / 186. 9 ـ معجم رجال الحدیث 6 / 73. 10 ـ تهذیب المقال 251.

دیگر منابع: مستدرکات علم رجال الحدیث 3 / 191؛ جمال الاسبوع 495؛ الخصال 270؛ اختیار معرفه الرجال 608؛ الذریعه 24 / 329؛ دایره المعارف الشیعیه العامة 8 / 332؛ کامل الزیارات 216؛ تهذیب الاحکام 3 / 84.

محمد غفوری

حسین ـ اندلسی

حسین ـ اندلسی (زنده در 400ق)

حسین بن عبداللّه قرشی اندلسی

وی فردی محدث و رجالی بود که بین سده های چهار و پنج هجری در مصر زندگی می کرد. کتاب معجم الصحابه که در سی جزء تدوین شده، اثر اوست. 1

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 4 / 509؛ معجم المؤلفین 4 / 24.

سیدمهدی حسینی عربی