عبدالرحمان ـ کاشانی

عبدالرحمان ـ کاشانی (قرن 4ق)

ابومحمد عبدالرحمان بن حسن کاشانی ضریر

نجاشی در فهرست خود از وی نام برده و او را با عناوین حافظ و مفسر حسن الحفظ و همچنین ضریر (نابینا) گزارش می کند و می گوید در کاشان سکونت داشت. 1 رجالیان او را گاه ستوده2 و گاه تضعیف کرده اند. 3 او کتابی داشته که برای حسین بن عبیداللّه غضائری و شیخ مفید نوشته و همچنین قصیده ای در فقه از خود بر جای گذاشته است. 4 با توجه به معاصربودن او با شیخ مفید (م. 413ق) و غضائری (م. 411ق) باید گفت وی در سده چهارم می زیسته و احتمال دارد که سده پنجم را نیز درک کرده باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (النجاشی) 2 / 47. 2 ـ الوجیزه 59. 3 ـ حاوی الاقوال 4 / 115. 4 ـ رجال (النجاشی) 2 / 47.

دیگر منابع: جامع الرواة 1 / 449؛ الذریعه 17 / 129؛ خلاصه الاقوال 114؛ معجم رجال الحدیث 9 / 322.

مصطفی صادقی

عبدالرحمان هِرُوی

عبدالرحمان هِرُوی (حدود 305 ـ 392ق)

ابومحمد عبدالرحمان بن احمدبن محمد هروی انصاری، ملقب به ابن سریج (ابن ابی شریح)

از زندگانی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. وی اهل هرات بود و تاریخ ولادت وی به درستی روشن نیست. ذهبی گوید هروی به هنگام درگذشت، 85ساله بود؛ ازاین رو و با توجه به سال درگذشت وی می توان پنداشت که در حدود 305 هجری زاده شده است. او از برجستگان خراسان و در زمره فقها و محدثان هرات به شمار می رفت. از چگونگی تحصیلات وی در زادگاهش گزارشی در دسترس نیست؛ ولی از زمانی که گویا به همراه پدرش به بغداد سفر کرد، در درس استادان بسیاری شرکت جست که از آن میان باید کسانی چون ابوالقاسم بغوی، یحیی بن محمدبن صاعد و جعفربن عیسی حلوانی را نام برد. 1 رجال شناسان اهل سنّت وی را فردی راستگو و فرهیخته دانسته و تصریح کرده اند احادیثی را که هروی روایت کرده، قابل قبول است. هروی شاگردان و راویانی را
تربیت کرده که برجسته ترین آنها که بیشترشان نیز اهل هرات بودند، از این قرارند: ابوعمر ملیحی، سفیان بن محمد تنوخی، ابوعاصم فضیل و عبدالرحمان بوسنجی. او به سال 392 هجری از دنیا رفت2 و چند جزء حدیثی از خود به جا گذاشت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 527 ـ 528. 2 ـ تاریخ الاسلام 27 / 268. 3 ـ هدیه العارفین 5 / 513.

دیگر منابع: مرآه الجنان 2 / 334؛ تذکره الحفاظ 3 / 1024؛ العبر 2 / 183؛ شذرات الذهب 3 / 140؛ الاعلام 3 / 294؛ کشف الظنون 1 / 583؛ معجم المؤلفین 5 / 122؛ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 3 / 153.

اسماعیل اسماعیلی

عبدالرحمان هَمَدانی

عبدالرحمان هَمَدانی (م. 320ق)

عبدالرحمان بن عیسی بن حماد همدانی بغدادی

وی از کاتبان برجسته روزگار خویش بود و در دستگاه امارت بکربن عبدالعزیزبن ابی دلف عجلی، والی معتضد عباسی در همدان و از شاعران سیاسی و انقلابی مخالف معتضد بود که به نگارش نامه های دربار اشتغال داشت. 1 همدانی در شعر نیز دستی داشت و صفدی برخی از اشعار او را ذکر کرده است. صاحب بن عبّاد درباره همدانی گفته است: اگر او را می یافتم، دست و زبانش را قطع می کردم؛ زیرا با جزوه ای که وی تألیف کرده (مراد جزوه ای است که در آن، لغات و اصطلاحات زبان عربی گردآوری شده) طالبان علم را به تن پروری و تنبلی سوق داده است و دیگر کسی حاضر نیست رنج مطالعه و تحقیق را به خود تحمیل کند. 2 همدانی به سال 3203 یا 327 هجری از دنیا رفت4 و آثاری از خود باقی گذاشت که عبارت اند از: الالفاظ که به الالفاظ الکتابیه نیز شهرت دارد5 و کتاب صفدالراح من اختصارالصحاح که مختصر صحاح اللغه جوهری است و به ترتیب الفبایی نگاشته شده است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 152. 2 ـ الوافی بالوفیات 18 / 215. 3 ـ تاریخ التراث العربی 2 / 4 / 243. 4 ـ اعیان الشیعه 7 / 465. 5 ـ الفهرست (الندیم) 152. 6 ـ الاعلام 3 / 321.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 513؛ معجم المطبوعات العربیه 2 / 1897؛ معجم المؤلفین 5 / 163؛ الذریعه 2 / 292؛ هدیه العارفین 1 / 513.

اسماعیل اسماعیلی