پی نوشت ها

[1] ـ غایه النهایه 1 / 395. 2 ـ العبر 2 / 159. 3 ـ تاریخ الاسلام 27 / 35. 4 ـ غایه النهایه 1 / 395. 5 ـ الفهرست (الندیم) 37.

دیگر منابع: حسن المحاضره 1 / 404؛ معرفة القراءالکبار 1 / 347؛ تذکره الحفاظ 3 / 975؛ شذرات الذهب 3 / 101؛ العبر 2 / 159.

اسماعیلی و آذرکمند

عبدالعزیز ـ مصری

عبدالعزیز ـ مصری (م. حدود 400ق)

ابوالعلا عبدالعزیزبن عبدالرحمان بن حسین بن مهذب مصری معروف به ابن ابی الجلیل

از دانشوران نحو و لغت است که گفته شده به همراه پدر، برادر و عمویش به مصر نزد حاکمان فاطمی مهاجرت کردند. پدرش در سال 383 هجری از دنیا رفت و او بر پیکر پدر خود نماز گزارد. برادرش ابوجعفر محمد نیز که متولی بیت المال بوده در سال 393 درگذشت. عبدالعزیز در مصر دانش نحو را نزد ابومحمد حسن بن علی بن عبدالرحمان میداسی (منداسی) نحوی (م. 379ق) و لغت را از ابوالحسین مهلبی علی بن احمدبن محمد ادیب (م. 385ق) فرا گرفت و خود کتابی در علم لغت نوشت که گویا در زمان قفطی (م. 624ق) در مصر موجود بوده است. 1 کتاب های السبب لحصر کلام العرب در شصت بخش2 و العشق والعشاق را به ابن ابی الجلیل نسبت داده اند که جلال الدین سیوطی از کتاب دومی (م. 911ق) بهره برده است. 3 تاریخ درگذشت او دقیقاً روشن نیست و آن را در حدود 400 هجری تخمین زده اند. 4

پی نوشت ها

[1] ـ انباه الرواة 2 / 184. 2 ـ هدیه العارفین 1 / 577. 3 ـ المحاضرات والمحاورات 172. 4 ـ تبصیرالمنتبه 2 / 536.

دیگر منابع: انباه الرواة 1 / 352؛ بغیه الوعاة 2 / 101؛ تاریخ التراث العربی 8 / 471؛ معجم المؤلفین 5 / 248.

محمد غفوری

عبدالعزیز ـ هاشمی

عبدالعزیز ـ هاشمی (م. 353ق)

ابومحمد عبدالعزیزبن محمدبن ابراهیم هاشمی بغدادی

وی از نوادگان واثق خلیفه عباسی و ساکن بغداد بود و قرائت حمزه را نزد ضبّی فرا گرفت. 1 از کسانی همچون ابومسلم کجی،
ابوشعیب حرانی، محمدبن یحیی مروزی، جعفر فریابی و ابراهیم بن شریک اسدی روایت کرده است. هاشمی را از محدثان موثق شمرده اند که دارقطنی، ابوالحسن بن رزقویه، علی بن عبدالله هاشمی و حسن بن حسن منذر قاضی از او روایت کرده اند. او در سال 353 هجری از دنیا رفت2 و کتاب های رسالة الی ثعلب یسأله ای البلاغتین ابلغ، قرائة حمزه، السنن و التفسیر را از خود به جا گذاشت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 42. 2 ـ تاریخ بغداد 10 / 457. 3 ـ الفهرست (الندیم) 42.

دیگر منابع: المنتظم 4 / 158؛ تاریخ الاسلام 26 / 92؛ هدیه العارفین 1 / 577؛ ایضاح المکنون 2 / 282؛ معجم المؤلفین 5 / 257.

محمود هیئتی

عبدالغافر ـ فرضی

عبدالغافر ـ فرضی (قرن چهارم)

ابوایوب عبدالغافربن محمد فرضی

از میان فهرست نگاران، تنها کحاله به نقل از طوقان از او نام برده و او را از عالمان سده سوم می داند که به هندسه و دانش فرائض (کیفیت تقسیم ارث) آگاهی داشت و کتاب الفرائض از اوست. 1 همو ذیل نام مسلمه مجریطی ریاضی دان و ستاره شناس (م. 398ق) می نویسد: مجریطی از عبدالغافربن محمد فرضی علم آموخت. 2 به نظر می رسد او جد ابوالحسن عبدالغافربن اسماعیل بن عبدالغافربن محمد فارسی (م. 529ق) است. همچنین احتمالاً کحاله در مورد اول که او را از عالمان سده سوم دانسته، به خطا رفته است؛ مگر آنکه استاد مجریطی را غیر از ابوایوب بن محمد بدانیم.

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 5 / 267. 2 ـ معجم المؤلفین 12 / 234.

مصطفی صادقی

عبدالملک ـ قرطبی

عبدالملک ـ قرطبی (323ـ 393ق)

ابومروان عبدالملک بن احمدبن عبدالملک قرطبی

وی در سال 323 هجری1 در قرطبه به دنیا آمد. ادیب، شاعر، مورخ، لغوی و محدث بود و در تک تک این علوم، اطلاعات گسترده ای داشت و از پیشگامان این علوم قلمداد می شد. به ویژه در