دانشمند و بی اعتنا به دنیا معرفی کرده و ابوعلی اهوازی نیز او را شیعه دانسته است. 1 ابن ابی معتمر در سال 399 هجری بدرود زندگی گفت. 2 آثار او انکار غَسل الرِجلین فی الوضوء، و الآیات النازله فی اهل البیت علیهم السلام است. 3 به گفته ابن حجر، ذهبی در کتاب طبقات القرا ابتدا این دو اثر را به حسن بن محمدبن یحیی فحام (م. 408ق) از عالمان شافعی مذهب که به تشیع متهم شده4 نسبت داده؛ ولی در ادامه از این ادعا صرف نظر کرده و این دو اثر را تألیف ابن ابی معتمر دانسته است. 5 به پیروی از او، ابن جزری نیز همین را گفته است. 6 اگرچه برخی نویسندگان معاصر اهل سنّت، این نکته را نادیده گرفته و آن دو را به نام حسن بن محمد ثبت کرده اند. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 27 / 378. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 53 / 98. 3 ـ لسان المیزان 2 / 251. 4 ـ تاریخ بغداد 7 / 424. 5 ـ تاریخ بغداد 7 / 424. 6ـ غایه النهایة فی طبقات القراء 1 / 232 و 2 / 83. 7ـ معجم المؤلفین 2 / 112.

دیگر منابع: اعیان الشیعه 9 / 69.

احسان آذرکمند

محمد ـ رودباری

محمد ـ رودباری (م. 322ق)

ابوعلی محمدبن احمد (احمدبن محمد) بن قاسم رودباری

برخی او را به رودبار (ناحیه ای در طوس) نسبت داده اند؛ 1 اما عده ای می گویند اصل او از بغداد، ساکن مصر و از تبار بزرگان و وزیران ایرانی در دوره ساسانی بود. سلسله نسب او را نیز به کسری رسانده اند. وی در طریقت و تصوف شاگرد جنید، در نحو شاگرد ابوعباس ثعلب و در فقه و حدیث از شاگردان ابراهیم حربی بود. 2 ابوعلی برای به جاآوردن مناسک حج، سفری به مکه داشته است. 3 او در بغداد و شام با بزرگان صوفیه چون ابوحسین نوری، جنید، ابوحمزه بغدادی و ابوعبداللّه بن جلاّء دیدار کرد و از آنان بهره برد. سپس به مصر رفت و رئیس صوفیه شناخته شد. 4 ابوعلی کاتب، ابن عطا، محمدبن عبداللّه رازی، احمدبن علی وجیهی، معروف زنجانی، ابن خفیف، ابوعبدالرحمان سلمی و ابوالحسن سرخی از شاگردان او بودند. او را محدثی حافظ، ادیب، نحوی و از فقهای شافعیه
معرفی کرده و گفته اند در شعر نیز تبحر داشته است. رودباری در تعریف صوفی گفته است: صوفی آن است که صوف پوشد بر صفا و بچشاند نفس را طعم جفا و بیفکند دنیا را از پس قفا و سلوک کند به طریق مصطفی. او سال 321 یا 322 هجری در مصر از دنیا رفت و در گورستان قرافه نزدیک قبر ذوالنون مصری به خاک سپرده شد. 5 به جز سخنان پراکنده، دیوان شعری از او بر جای مانده است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 3 / 100. 2 ـ تاریخ بغداد 1 / 329. 3 ـ نفحات الانس 20
[1] ـ 205. 4 ـ طبقات الصوفیه (سلمی) 354. 5 ـ تاریخ بغداد 1 / 330. 6 ـ الذریعه 9 / 45.

دیگر منابع: طبقات الشافعیه الکبری (سبکی) 3 / 48؛ العبر 2 / 17؛ تاریخ الاسلام 24 / 119؛ سیر اعلام النبلاء 14 / 535؛ معجم البلدان 3 / 77؛ الکامل فی التاریخ 8 / 296؛ البدایة والنهایه 11 / 180؛ شذرات الذهب 2 / 296؛ المنتظم 13 / 343؛ معجم المؤلفین 8 / 308؛ لغت نامه دهخدا 1 / 584؛ دایره المعارف بزرگ اسلامی 6 / 41؛ حلیه الاولیا 10 / 356.

احسان آذرکمند

محمد ـ رویانی

محمد ـ رویانی (م. 307ق)

ابوبکر محمدبن هارون رویانی

از ابوربیع زهرانی، اسحاق بن شاهین، بُندار، ابوزرعه رازی، محمدبن مُثَنَّی و یحیی بن مُقَوِّم روایت کرد و نزد علی بن محمدبن یوسف ذهبی شاگردی کرد. جعفربن عبداللّه بن فَتّاکی، ابوبکر اسماعیلی، ابواسحاق ابراهیم بن احمد قرمیسنی از او روایت کرده اند. 1 رویانی فقیه، محدثی ثقه، دارای تألیفاتی در زمینه فقه، آشنا به معارف و علوم معرفی شده است. 2 وی برای فراگیری دانش و آموختن حدیث به مصر و بصره مسافرت کرد3 و در سال 307 هجری از دنیا رفت. اثر او المسند است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 23 / 221. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 14 / 507. 3 ـ تذکرة الحفّاظ 2 / 752. 4 ـ العبر 1 / 452.

دیگر منابع: طبقات الحفّاظ 319؛ معجم المؤلفین 12 / 85؛ الوافی بالوفیات 5 / 148؛ شذرات الذهب 2 / 251؛ البدایة والنهایه 11 / 131؛ ایضاح المکنون 2 / 482؛ هدیه العارفین 2 / 25؛ تاریخ گرگان 442؛ مرآه الجنان 2 / 249.

احسان آذرکمند