دیگر منابع: اعیان الشیعه 3 / 88؛ دایرة المعارف تشیع 1 / 156؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 329؛ ریحانه الادب 8 / 448؛ دایره المعارف بزرگ اسلامی 3 / 197.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ کاتب

محمد ـ کاتب (م. 334ق)

ابوعبداللّه محمدبن اسماعیل بن زنجی کاتب انباری

وی اهل انبار (شهری در عراق) و نیز از کاتبان بزرگ و صاحب خطی خوش بود. در منابع، از دوران خلافت معتضد (279 ـ 289ق) تا پایان دوران راضی (322 ـ 329ق) از او یاد شده است. از ابوعبداللّه اخبار خوب بسیاری گزارش شده است. در تاریخ درگذشت وی اختلاف است. برخی آن را در سال 324 و برخی دیگر 334 هجری دانسته اند. 1 از کاتب دو اثر بر جای مانده که عبارت اند از: الرسائل و الکتّاب والصناعه. 2

پی نوشت ها

1ـ معجم الادبا 18 / 30؛ الوافی بالوفیات 2 / 210. 2ـ الفهرست (الندیم) 146.

دیگر منابع: فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 452؛ لغت نامه دهخدا 1 / 280.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ کرابیسی

محمد ـ کرابیسی (م. 322ق)

ابوالفضل محمدبن صالح بن محمودبن هیثم کرابیسی سمرقندی اشتابدیزکی

اهل سمرقند و منسوب به اشتابدیزه، یکی از محله های آن و فردی ثقه و کثیرالحدیث بود. 1 از کسانی چون عبداللّه بن عبدالرحمان دارمی، عمربن حذیفه کرابیسی و شعیب بن لیث کاغذی روایت کرده و افراد بسیاری از او روایت کرده اند. 2 زرکلی وی را در شمار فقهای حنفی آورده است. 3 اثر او کتاب الفروق فی فروع الحنفیه می باشد. 4 کرابسیی در سال 322 هجری از دنیا رفت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 1 / 195. 2 ـ الانساب 1 / 162. 3 ـ الاعلام 6 / 162. 4 ـ کشف الظنون 2 / 1257؛ هدیه العارفین 2 / 33؛ معجم المؤلفین 10 / 85. 5 ـ اللباب 1 / 62.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ

کرخیمحمد ـ کرخی (276 ـ 343ق)

ابوجعفر محمدبن قاسم بن محمدبن فضل کرخی

وی در سال 276 هجری زاده شد1 و از اهالی کرخ بصره بود. 2 ابوجعفر در سال 324 هجری و پس از عبدالرحمان بن عیسی بن جراح به وزارت خلیفه الراضی گماشته شد سه ماه و اندی در این سمت باقی بود. او برای بار دوم در سال 329 هجری به مدت یک ماه و اندی وزارت خلیفه المتقی را بر عهده گرفت3 و سرپرست امور منطقه جبل، بصره و اهواز شد. همچنین دیوان سواد ـ از موصل تا آبادان ـ و برخی دیوان های بزرگ دیگر را سرپرستی می کرد. 4 ابوجعفر قامتی کوتاه داشت و در خواندن و نوشتن بسیار کند بود. او فردی بخشنده بود و مراجعان خود را گرامی می داشت. 5 دیوان الرسائل و دیوان شعر آثار اوست. 6 وی در شوال سال 343 هجری7 در بغداد از دنیا رفت. 8

پی نوشت ها

1ـ الوافی بالوفیات 4 / 349. 2 ـ معجم البلدان 4 / 447. 3ـ تاریخ الاسلام 25 / 287. 4 ـ نشوار المحاضره 4 / 252. 5 ـ تاریخ الاسلام 25 / 287. 6 ـ هدیه العارفین 2 / 41. 7 ـ الکامل فی التاریخ 8 / 509. 8 ـ نشوار المحاضرة 4 / 252.

دیگر منابع: الفرج بعدالشدة 2 / 303؛ الانباء 133؛ المختصر فی اخبار البشر 2 / 100؛ تاریخ ابن الوردی 1 / 176؛ حسن المحاضرة 2 / 179؛ الفخری 281.

محمود هیئتی

محمد ـ کرخی

محمد ـ کرخی (قرن 4ق)

ابومنصور محمدبن سهل بن مرزبان کرخی بغدادی جهارعتی مشهور به الباحث عن معتاص العلم

از دانشمندان و ادیبان خوش سخن و زبان آور روزگار خویش به شمار می رفت و در کرخ بغداد می زیست. از ابن طباطبا علوی (م. 322ق) روایت کرده و مطالبی را گزارش کرده است. 1 برخی او را شیعه مذهب دانسته اند. ابومنصور کرخی با این که دستش شل بوده، کتاب های ارزشمندی پدید آورده که عبارت اند از: 2 المنتهی فی الکمال که شامل دوازده کتاب از قبیل مدح الادب، صفه البلاغه، الدعاء والتحامیر، الشوق والفراق، التهانی والتعازی، الامل والمأمول، التشبیبات والطلب، الحمد والذم، الاعتذارات، الالفاظ، نفائس الحکم،