2 / 195؛ المعین فی طبقات المحدّثین 145؛ طبقات الحفّاظ 441، 442؛ مرآة الجنان 3 / 108؛ البدایة و النهایه 12 / 145؛ شذرات الذهب 3 / 377؛ معجم المؤلفین 4 / 252.

سیدمحمد علوی

سُلَیْم ـ رازی

سُلَیْم ـ رازی (360 ـ 447ه)

ابوالفتح سُلَیْم بن أیّوب بن سُلَیْم رازی.

در سال 360ه در شهر ری به دنیا آمد و دوران کودکی خود را نیز در همانجا سپری نمود؛ 1 سپس در اوان نوجوانی برای کسب دانش به بغداد رفت2 و علوم گوناگون مانند نحو، لغت، تفسیر، حدیث، فقه و اصول را از بزرگانی چون ابوحامد اسفراینی، محمدبن عبداللّه جعفی و شماری دیگر آموخت. او در عصر خود مردی فاضل، ادیب، لغوی، مفسر، اصولی، فقیه شافعی، راوی حدیث و مدرس به شمار می آمد و پس از مرگ استاد خود ابوحامد اسفراینی در بغداد به تدریس فقه پرداخت؛ سپس برای نشر علم به شام رفت و صور (از شهرهای ساحلی لبنان) را وطن خود قرار داد و اولین کسی بود که فقه را در آنجا تدریس می کرد. علی بن طاهر ادیب، ابوالقاسم علی بن ابراهیم نسیب و بسیاری از دانش پژوهان شام از شاگردان وی به شمار می آمدند. او پس از سال ها دوری از وطن خود به ری برگشت. 3 ضیاء القلوب در تفسیر، غریب الحدیث، 4 الاشاره، التقریب، روح المسائل، الکافی، المجرد در فقه5 آثار او می باشد. رازی در سال 447ه6 در راه بازگشت از سفر حج در ساحل شهر جدّه در دریای سرخ غرق گردید7. بدن او را در جزیره ای در نزدیکی جار در ساحل دریای سرخ به خاک سپردند. 8

پی نوشت ها

[1] ـ انباه الرواة 2 / 69؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 645، 646. 2 ـ تبیین کذب المفتری 257. 3 ـ طبقات الفقهاء (شیرازی) 132؛ تهذیب الاسماء و اللغات 1 / 231، 232؛ تاریخ الاسلام 30 / 151، 152؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 225. 4 ـ وفیات الاعیان 2 / 397؛ طبقات المفسرین (داودی) 1 / 202. 5 ـ هدیة العارفین 1 / 409. 6 ـ طبقات الفقهاء (شیرازی) 132. 7ـ تبیین کذب المفتری 258. 8 ـ انباه الرواة 2 / 70.

دیگر منابع: معجم البلدان 5 / 171؛ اللباب 1 / 206؛ وفیات الاعیان 6 / 191؛ مختصر تاریخ دمشق 10 / 197 ـ 199؛ العبر 2 / 290؛ دول الاسلام 230؛ الوافی بالوفیات 15 / 334؛ مرآة الجنان 3 / 50؛ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 388 ـ 391؛
طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 275، 276؛ تاریخ الخلفاء 480؛ طبقات المفسرین سیوطی 58؛ کشف الظنون 1 / 98، 466، 915؛ شذرات الذهب 3 / 275.

سیدمحمد علوی

سَهل ـ اَرْغیانی

سَهل ـ اَرْغیانی (426 ـ 499ه)

ابوالفتح سهل بن احمدبن علی ارغیانی بانی.

وی منسوب به اَرْغیان (منطقه ای از نواحی نیشابور) است که در سال 426ه در بان (از روستاهای ارغیان) چشم به جهان گشود. او که از فقیهان بزرگ شافعی مذهب در عصر خود بود، نخست درس فقه را در مرو از ابوطاهر سنجی و ابوالقاسم سرخسی آموخت، سپس به مرورود رفت و نزد قاضی ابوعلی حسین بن محمد مرورودی شاگردی نمود. شاهفور اسفرایینی و امام الحرمین ابوالمعالی جوینی از جمله استادان اصول و تفسیر وی در توس بوده اند. وی به منظور تحصیل و شنیدن حدیث به شهرهای دیگری همچون پوشنگ و هرات سفر کرد و موفق به دیدار با استادان آن دیار گردید. از ابوعثمان صابونی و ابوالحسین عبداللّه لغافر و دیگران حدیث شنید. ابوطاهر سنجی از وی روایت کرده است. ارغیانی عالم و زاهد بود. مدتی به قضاوت در نواحی نیشابور پرداخت. وی سپس به قصد انجام حج به مکه مکرمه عزیمت نمود و با محدثان معروف عراق، حجاز، جبل ملاقات کرد و از آنان حدیث شنید. پس از مراجعت از مکه، به دیدار شیخ عارف حسن سمنانی رفت و به درخواست ایشان از اشتغالات اجتماعی چون تدریس و قضاوت کناره گیری نمود و گوشه عزلت برگزید و تا پایان عمر خانه نشین شد و به عبادت و تهذیب نفس پرداخت و وصیت نمود او را در صحرا دفن کنند. الفوائد کتاب اوست. وی در اول ماه محرم سال 499ه در زادگاهش بان درگذشت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق 383؛ الانساب 1 / 112.

دیگر منابع: المنتظم 17 / 9؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 46؛ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 391؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 264؛ الوافی بالوفیات 16 / 13؛ اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 43؛ تاریخ الاسلام 34 / 297؛ هدیة العارفین 1 / 413؛ کشف الظنون 2 / 1220؛ الاعلام 3 / 142؛ الکامل فی التاریخ 10 / 415.

محمدجعفر مرادی