عمار ـ

موصلیعمار ـ موصلی (زنده در اوایل قرن 5ه)

ابوالقاسم عماربن علی موصلی.

وی در شهر موصل به دنیا آمد و در همان شهر به تحصیل علم پرداخت. او در زمینه چشم پزشکی شروع به تحصیل کرد و برای تکمیل تخصص خویش به مناطق گوناگون سفر کرد. او به سرزمین های خراسان، جنوب عراق، سوریه، فلسطین و شهرهای مکه و مدینه مسافرت کرد1 و بر اثر تلاش و کوشش به درجات خوبی رسید و در زمینه چشم پزشکی و جراحی چشم به مهارت چشم گیری دست یافت. در سفرهای خود از معالجه بیماران دست نمی کشید و در بیمارستان ها شاگردانی را به طور تجربی آموزش می داد. وی بعد از سال ها تحصیل و در اواخر عمر خویش وارد مصر شد و بر اثر لیاقتی که از خود نشان داد، به دربار حاکم بامرا فاطمی (386 - 411ه) حاکم مصر راه یافت. او در زمینه تخصص خویش اثری به نام المنتخب نگاشت و آن را به حاکم تقدیم کرد2 موصلی در این اثر به 51 گونه از بیماری های چشم پرداخته است و برای اولین بار آرای منحصری درباره معالجه چشم داده است، 3 نسخه خطی این کتاب در بعضی کتابخانه های معروف جهان موجود است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ مختصر تاریخ الطب العربی 2 / 17. 2 ـ عیون الانباء 549؛ الوافی بالوفیات 22 / 382. 3 ـ مختصر تاریخ الطب العربی 2 / 17 ـ 18. 4 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 2 / 712.

دیگر منابع: الاعلام 5 / 36 و معجم المؤلفین 7 / 268.

مرتضی نجفی

عمران ـ معافری

عمران ـ معافری (م 421ه)

ابوسعید عمران بن عبدربه بن غزلون معافری.

او اهل قُرطبه (از شهرهای اندلس) بود. از بزرگانی چون ابوعیسی لیثی، ابومحمد اصیلی روایت کرده است. ترجمه نویسان اهل سنت وی را مردی فاضل، فقیه، شایسته، مورد اعتماد و راوی حدیث توصیف کرده اند. ابوحفص زهراوی، طبنی و دیگران از او حدیث شنیده و از شاگردان وی به شمار می آمدند. مختصر کتاب الدلائل الکبیر تألیف ابومحمد اصیلی از او می باشد. معارفی در سال 421ه در قرطبه از دنیا رفت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 2 / 729؛ کتاب الصلة 2 / 449 و 450.

دیگر منابع: الدیباج المذهب 298؛ معجم المؤلفین 8 / 6.

سیدمحمد علوی

عمر ـ ثمانینی

عمر ـ ثمانینی (م 442ه)

ابوالقاسم عمربن ثابت ثمانینی بغدادی.

وی فردی نابینا و در عین حال از مشاهیر علمای نحو و ادب بود که به تمامی قوانین ادبیه عارف و در نحو و ادبیات عرب تألیفاتی داشت. 1 ابوالقاسم از شاگردان ابوالفتح عثمان بن جنّی به شمار می رفت. وی همراه ابوالقاسم بن برهان در منطقه کرخ بغداد مجلس درسی داشت که خواص مردم در مجلس درس ابن برهان و عوام آنان در مجلس درس ثمانینی شرکت می جستند. 2 از شاگردان ثمانینی می توان به شریف یحیی بن طباطباء علوی، اسماعیل بن مؤمّل اسکافی و محمدبن عقیل بن عبداللّه لواحد کاتب اشاره کرد. 3 وی در سال 442ه و در زمان خلافت القائم بامرا وفات یافت. تألیفات او به قرار زیر است:

شرح اللمع، شرح تصریف الملوکی (هر دو از کتب ابن جنّی می باشند)، 4 المفید فی النحو، 5 الفوائد و القوائد. 6

پی نوشت ها

[1] ـ ریحانة الادب 1 / 372. 2 ـ نزهة الالباء فی طبقات القراء 350. 3 ـ الوافی بالوفیات 22 / 443. 4 ـ معجم الادباء 16 / 58. 5 ـ تاریخ الاسلام 30 / 68 و 69. 6 ـ هدیة العارفین 1 / 781.

دیگر منابع: البدایة و النهایه 12 / 62؛ المنتظم 15 / 326؛ معجم البلدان 2 / 84؛ العبر 2 / 281؛ وفیات الاعیان 3 / 443؛ شذرات الذهب 3 / 269؛ ایضاح المکنون 2 / 211؛ کشف الظنون 1563؛ معجم المؤلفین 7 / 279؛ الاعلام 5 / 43؛ اسماء الکتب 198.

سیدمهدی حسینی عربی

عمر ـ زنجانی

عمر ـ زنجانی (م459ه)

عزالدین ابوحفص عمربن علی بن احمد زنجانی بغدادی.

ادیب، 1 محدث و از بزرگان و پیشوایان فقه شافعی2 و اصالتاً اهل زنجان بود که برای کسب علم و دانش به دمشق و بغداد سفرهایی داشته است. 3 وی فقه و حدیث را نزد کسانی چون قاضی ابوطیب طبری و ابونصر حسین بن محمدبن احمدطلاب و علم کلام را در