محضر ابوجعفر احمدبن محمد سمنانی فرا گرفت و پس از آن خود در دمشق و بغداد، مجالس درس حدیث و دیگر مضامین را برپا می کرد. 4 کسانی چون ابوعلی حسین بن احمدبن مظفر مالکی5 و حافظ سلفی در زمره شاگردان و راویان وی محسوب می شوند. 6 شریف ابوالحسن هاشمی درباره او می گوید: وی بیشتر از آنچه که بود، ادعای علم و دانش می کرد؛ زیرا در بسیاری از مواردی که از وی سؤال می شد، دچار اشتباه و خطا می شد. 7 وی در نهایت در بغداد ساکن شد و تا هنگام مرگش در جمادی الاول 459ه در همانجا باقی ماند و در کنار ابن سریج مدفون گردید. 8 المعتمد و معیار الشعر آثار او می باشد. 9

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 1 / 782. 2 ـ طبقات الشافعیه (السنوی) 1 / 610. 3 ـ معجم البلدان 3 / 152. 4 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 302. 5 ـ معجم البلدان 3 / 152. 6 ـ طبقات الشافعیة (اسنوی) 1 / 610. 7 ـ تاریخ مدینة دمشق 45 / 298. 8 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 302. 9 ـ هدیة العارفین 1 / 782.

دیگر منابع: الاکمال 4 / 229؛ الانساب 3 / 168؛ کشف الظنون 2 / 1732؛ معجم المؤلفین 7 / 297.

گلشاد حیدری

عمر ـ زهری

عمر ـ زهری (347 ـ 434ه)

ابوطالب عمربن ابراهیم بن سعیدبن ابراهیم زُهری وقّاصی بغدادی، معروف به ابن حمامه.

وی از فرزندان سعدبن وقّاص و اهل بغداد بود. 1 ولادت ابن حمامه را در 347ه نوشته اند. وی از فقهای برجسته و بنام شافعی مذهب در بغداد بود و نزد بزرگانی چون ابوبکر قطیعی، ابومحمدبن ماسی و عیسی بن محمد رخجی به استماع حدیث پرداخت. 2 از دیگر مشایخ وی عبداللّه لعزیزبن عبداللّه دارکی (از فقهای شافعی بغداد) را می توان نام برد. 3 خطیب بغدادی ابن حمامه را فردی موثق خوانده و خود نیز نزد وی به کتابت حدیث پرداخته است. همو می نویسد: وی در نهایت در 434ه در بغداد درگذشت. بنا به گفته خطیب خود بر جنازه اش نماز خواند و در گورستان باب الدیر به خاک سپرده شد. 4 به گفته ابواسحاق شیرازی وی دارای تصنیفاتی در مناسک بوده، ولی از عنوان آن اطلاعی در دست نیست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 524. 2 ـ تاریخ الاسلام 29 / 409. 3 ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 204. 4 ـ تاریخ بغداد 11 / 274. 5 ـ طبقات الفقهاء (شیرازی) 125.

دیگر منابع: طبقات الشافعیة الکبری 5 / 299؛ الکامل فی التاریخ 9 / 514؛ هدیة العارفین 1 / 781؛ معجم المؤلفین 5 / 30.

اسماعیل اسماعیلی

عمر ـ عطّار

عمر ـ عطّار (م حدود 430ه)

ابوحفص عمربن ابی طیّب بن محمّد عطار تمیمی قیروانی.

او از مردم قیروان (شهری در آفریقا) بود. 1 نزد بزرگان شهر خود ابوبکربن عبداللّه لرحمن، ابوالحسن قابسی و دیگران فقه و حدیث آموخت. 2 او دارای قدرت استنباط و فهمی نیکو بود و توانست از فقیهان و مجتهدان برجسته و نامور عصر خود گردد. ترجمه نویسان او را مردی فاضل، فقیه، حافظ و راوی حدیث توصیف کرده اند. مهارت وی در آموزش دانش فقه ضرب المثل شده بود. او برای تدریس فقه و پاسخ به پرسش های فقهی مردم غالباً از کتاب مدّونة الکبری تألیف ابن سحنون استفاده می نمود و مطالب آن کتاب را در سال 427ه برای شاگردان خود املا کرده بود. عبداللّه لحمید مهدی صائغ، ابن سعدون و بسیاری از دانش پژوهان قیروان از شاگردان وی به شمار می آمدند. او ریاست مذهب مالکی در قیروان را برعهده داشت. حاشیه بر کتاب المدّونة الکبری از وی می باشد. 3 سرانجام او در حدود سال 430ه در قیروان از دنیا رفت و در همانجا به خاک سپرده شد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الحلل السندسیّة 1 / 659. 2 ـ تراجم المؤلّفین التونسیین 3 / 400. 3 ـ ترتیب المدارک 3 / 772. 4 ـ تراجم المؤلّفین التونسیین 3 / 400.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 7 / 309 و 9 / 307.

سیدمحمد علوی

عمر ـ لیثی

عمر ـ لیثی (م 466ه)

ابومسلم عمربن علیّ بن احمد لیثی جیراخشتی بخاری.

او اهل جیراخشت (از روستاهای بخارا) بود. 1 برای کسب دانش به شهرهای گوناگون خراسان مانند سمرقند، کشّ، بلخ، غزنه، هرات، بوشنج، مرو، نیشابور، اصفهان، اهواز و سپس به بغداد سفر کرد و از