الادباء 19 / 37. 7 ـ الوافی بالوفیات 3 / 97. 8 ـ وفیات الاعیان 2 / 86. 9 ـ معجم الادباء 19 / 37. 10 ـ کتاب الصله 2 / 604. 1
[1] ـ معجم الادباء 19 / 37. 12 ـ هدیة العارفین 2 / 72. 13 ـ وفیات الاعیان 2 / 86. 14 ـ نهایة الارب 9 / 321. 15 ـ الوافی بالوفیات 3 / 97. 16 ـ بغیة الوعاة 1 / 114.

دیگر منابع: فوات الوفیات 2 / 255؛ کشف الظنون 2 / 986؛ الاعلام 6 / 138.

مرتضی نجفی

محمد ـ جذامی

محمد ـ جذامی (383 ـ 462ه)

ابوعبداللّه محمدبن عتّاب بن محسن جذامی مغربی قرطبی، مشهور به ابن عتّاب.

وی در بیست و سوم ذیحجّه سال 3831 یا 388ه متولد شد. 2 او اهل قرطبه و از موالی عبداللّه لملک بن سلیمان ابی عتّاب بود. 3 محمد فقه را در اندلس و نزد ابوعمر ابن فخّار، ابوالاصبغ قرشی و قاضی ابن بشیر فرا گرفت و بیش از دوازده سال همنشین ابن بشیر بوده و برای او کتابت می کرد. او از محضر افرادی مانند قنازعی، ابن وافد، ابوعلی حداد، ابومحمدبن بنوش، ابوعبداللّه بن ثبات و دیگران نیز بهره برد. قرطبی از بزرگان فقها و استاد فتوا دهندگان قرطبه در عصر خویش بود. او فردی محدث بود و به علم شروط (علمی که از کیفیت ثبت احکام ثابت شده نزد قاضی بحث می کند تا بعد از انقضای شهود، آن احکام قابل استناد باشد) آگاهی کامل داشت و در این زمینه بر دیگران برتری داشت. 4 قرطبی حافظ اخبار، اشعار و مثل های بسیار بود. او در سال 414ه در حالی که 31 سال داشت به شورای فقها دعوت شده و از بزرگان اهل شورا در زمان خودش به شمار می رفت. 5 او از جمله کسانی بود که عمرش را در راه شنیدن و ضبط دقیق حدیث صرف نموده و فردی مستنبط و آگاه به احکام و عقود بود. نزد مردم از جلالت خاصی برخوردار بود و حاکم شهر ابن جهور و برخی از فقهای اهل شورا، گاهی از او نظرخواهی می کردند. بارها پیشنهاد قضاوت به او شد و از این کار امتناع ورزید. افراد بسیاری از علوم وی بهره بردند که از جمله آنها دو فرزندش، همچنین قاضی بن سهل، ابوالحسن بن حمدین و ابوجعفربن رزق ا می باشند. ابن عتّاب دارای مذهب مالکی بوده6 و ریاست مذهبش در عصر خویش و در قرطبه به او منتهی شد. 7 رجال نویسان او را فردی باوقار8 و طرفدار حق و دارای خطی زیبا و نظراتی خاص توصیف کرده اند. او از دربار پادشاه و اطرافیان او دوری می جست و در هر حال روش استادان و بزرگان را
می پیمود. 9 کتابی در موضوع حدیث از آثار اوست. 10 سرانجام وی در بیستم صفر سال 462ه11 در قرطبه درگذشت و در آنجا و در مقبره رَبض دفن شد. 12 سال 362 تاریخ دیگری است که برای فوت او ذکر کرده اند که اشتباه است. 13

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 4 / 810. 2 ـ بغیة الملتمس 115. 3 ـ کتاب الصله 2 / 544. 4 ـ ترتیب المدارک 4 / 810. 5 ـ کتاب الصله 2 / 544. 6 ـ ترتیب المدارک 4 / 810. 7 ـ النجوم الزاهره 5 / 86. 8 ـ المغرب فی حلی المغرب 1 / 165. 9 ـ کتاب الصله 2 / 544. 10 ـ المغرب فی حلی المغرب 1 / 165. 1
[1] ـ ترتیب المدارک 4 / 810. 12 ـ کتاب الصله 2 / 544. 13 ـ الوافی بالوفیات 4 / 79.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 31 / 74؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 328؛ العبر 2 / 313؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 306؛ الدیباج المذهب 370؛ شذرات الذهب 3 / 311؛ معجم المؤلفین 10 / 280.

محمود هیئتی

محمد ـ جریری

محمد ـ جریری (حیات قرن 5ه)

ابوجعفر محمدبن احمدبن محمد جریری معروف به ابن بصری.

وی از علمای شیعه و معروف به ابن بصری بود و روایاتی را نقل کرده است. 1 وی همعصر با نجاشی (م 450 ه) و در زمان تألیف رجال نجاشی (419 تا 436ه) در قید حیات بود. ابن بصری کتاب عمل رمضان خویش را به درخواست سید مرتضی علم الهدی (م 436 ه) تألیف کرد. 2

پی نوشت ها

[1] ـ رجال نجاشی 2 / 325. 2 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 151.

دیگر منابع: حلاصة الاقوال 164؛ مجمع الرجال 5 / 139؛ منهج المقال 280؛ تنقیح المقال 2 / 73؛ حاوی الاقوال 4 / 220؛ جامع الرواة 2 / 62؛ معجم رجال الحدیث 15 / 17؛ الذریعه 15 / 345؛ رجال ابن داود 295.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ جعفری

محمد ـ جعفری (م463ه)

ابویعلی محمدبن حسن بن حمزه جعفری طالبی بغدادی.

از بزرگان فقها و متکلمان امامیه و از نوادگان جعفر طیار علیه السلام و