بزرگ گرد آورده بود. 4 ابراهیم حبال در نهایت در ماه شوال یا روز چهارشنبه ششم ذی قعده 4825 یا 483ه درگذشت و در محله قرافه قاهره دفن شد. 6

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 495 ـ 503؛ تذکره الحفاظ 3 / 1191 - 1196؛ تاریخ الاسلام 33 / 77 - 81. 2 ـ النجوم الزاهره 5 / 129. 3 ـ هدیة العارفین 1 / 9. 4 ـ تذکرة الحفاظ 3 / 1192. 5 ـ سیراعلام النبلاء 18 / 501. 6 ـ اتعاظ الحنفا 2 / 326.

دیگر منابع: دول الاسلام 245؛ مرآة الجنان 3 / 101؛ الوافی بالوفیات 5 / 355؛ طبقات الحفاظ 441؛ شذرات الذهب 3 / 366؛ حسن المحاضره 1 / 302؛ المعین فی طبقات المحدثین 144؛ کشف الظنون 2 / 2019؛ الاعلام 1 / 40؛ معجم المصنفین 3 / 139؛ معجم المؤلفین 1 / 34؛

محمد غفوری

ابراهیم ـ حُصری

ابراهیم ـ حُصری (390 ـ 453ه)

ابواسحاق ابراهیم بن علی بن تمیم حُصری قیروانی انصاری.

وی در سال 390 در قیروان از شهرهای افریقیه به دنیا آمد1 و در آنجا رشد یافت و نزد علمای آنجا علم آموخت و فردی سرآمد شد. 2 ابن بسام از وی به دیوان زبان عربی تعبیر کرده و او را کسی دانسته که متفرق های این زبان را جمع و مُرده های آن را زنده کرده تا جایی که برای اهل زبان پیشوا گردید. وی شاعری نقاد، آگاه به نظم و جایگاه کلمات بود. همگونی و مطابقت در کلام را دوست داشت و در کلمات و اشعار خود از استعاره بهره می بُرد و دارای طبعی زیبا و لطیف بود. 3 اشعار او را به شعرهای ابوتمام تشبیه کرده اند. حصری، مالکی مذهب بود و4 از کودکی به دلیل خط خوش، به کتابت اشتغال داشت و از راه نسخه برداری کتب، امرار معاش می کرد و نزد مردم و جوانان قیروان دارای شأن و منزلت خاصی بود. منزل وی در کنار مسجد جامع شهر قیروان قرار داشت و مردم نزد او گرد آمده و از او بهره می بردند. او به علت اشعار و تألیفات فراوان و خوبی که داشت مورد لطف قرار گرفته و هدایایی از جانب مردم نصیب وی می شد. 5 او با کتاب خود زهر الآداب و ثمر الألباب به مقابله با ابوبحر جاحظ رفت. 6 کتاب های المصون و الدرّ المکنون، الجواهر فی الملح و النوادر، 7 کتاب النورین (نور الطرف و نور الطرف)، 8 المعشرات، معارضات قصیدة لیل الصب و العجائب و الطرف و دیوان شعر آثار دیگر اوست. 9 حصری در سال
453ه10 در شهر منصوره نزدیک قیروان درگذشت. 11 مرگ او را در 41312 و 450 نیز گفته اند. 13

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المطبوعات العربیه 1 / 778. 2 ـ عنوان الاریب 1 / 151. 3 ـ معجم الادباء 2 / 95. 4 ـ همان. 5 ـ الذخیرة فی محاسن اهل الجزیره ج2، ق4 / 585. 6 ـ همان. 7 ـ معجم الادباء 2 / 95. 8 ـ عیون الانباء 203. 9 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 5 / 105. 10 ـ وفیات الاعیان 1 / 54. 1
[1] ـ معجم الادباء 2 / 95. 12 ـ الوافی بالوفیات 6 / 62. 13 ـ تاریخ الاسلام 30 / 340.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 957؛ هدیة العارفین 1 / 8؛ معجم المؤلفین 1 / 64؛ الاعلام 1 / 50؛ تاریخ التراث العربی ج2 ق1 ص132؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 139؛ لغت نامه دهخدا 1 / 236 و 6 / 7999؛ خاندان نوبختی 194

محمود هیئتی

ابراهیم ـ دمشقی

ابراهیم ـ دمشقی (م 401ه)

ابومسعود ابراهیم بن محمدبن عبید دمشقی.

وی ابتدا ساکن دمشق بود و برای کسب علم و دانش به شهرهای گوناگون از جمله کوفه، بصره، واسط، اهواز، اصفهان، شهرهای خراسان و در نهایت به بغداد رفته و در آنجا اقامت نمود. او از محضر بزرگانی مانند محمدبن یحیی مروزی، یوسف بن یعقوب قاضی، جعفر فریابی، احمدبن عبداللّه ن شیرازی و محمدبن اسحاق سراج بهره علمی برد. ابومسعود فردی محدث و از حافظان حدیث به شمار می رفت. او علاقه خاصی به صحیح بخاری و مسلم داشته و تعلیقه ای برای این دو کتاب نوشت. ابوذر هروی، حمزه بن یوسف سهمی، ابوالحسن عتیقی و ابوالقاسم لالکائی از جمله شاگردان او بودند. برخی از رجال نویسان او را شخصی راستگو، فهیم، پرهیزکار و دیندار توصیف نموده اند. 1 کتاب الجمع بین الصحیحین2 (اطراف الصحیحین) اثر اوست. 3 سرانجام وی در ماه رجب سال 4004 یا 401ه در بغداد درگذشت و ابوحامد اسفرایینی بر او نماز خواند و در مقبره جامع منصور دفن شد. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینه دمشق 7 / 199؛ تاریخ بغداد 6 / 172. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 7. 3 ـ کشف الظنون 1 / 116. 4 ـ تاریخ بغداد 6 / 172 و 173. 5 ـ طبقات الحفاظ 417.

دیگر منابع: المقفی الکبیر 1 / 314؛ تهذیب تاریخ دمشق 2 / 290؛ البدایة و النهایه