پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 4 / 65؛ لغتنامه دهخدا 6 / 7969.

محمود هیئتی

حفده نیشابوری

حفده نیشابوری محمد ـ طوسی حفید ابن زهر محمد ـ ایادی

حماد ـ حرّانی

حماد ـ حرّانی (51
[1] ـ 598ه )

ابوالثناء حماد بن هبه اللّه بن حماد بن فضل حرّانی.

ادیب، مورخ و محدث حنبلی مذهب. او در ماه ربیع الاول سال 511ه در حرّان متولد شد. 1 برای کسب دانش و فراگیری حدیث سفرهای بسیاری ازجمله به بغداد، هرات، اسکندریه و مصر داشت و از کسانی مانند اسماعیل سمرقندی، عبدالسلام بن احمد بکبره، ابومحمد بن رفاعه، ابوطاهر بن سلفه حدیث شنید. 2 ابوالثناء که علم حدیث را به خوبی می دانست، در ادبیات نیز دستی داشت. 3 احمد بن ابی الخیر از او اجازه روایت داشت و کسانی همچون عمر علیمی، عبدالقادر رهاوی، موفق بن قدامه، سخاوی، ابن عبدالدائم و ابن عبداللطیف از او نقل روایت کرده اند. 4 وی سرانجام در 22 ذی الحجه سال 598ه در حرّان درگذشت. 5 کتاب تاریخ حرّان6 و قطعاتی شعر اثر اوست. 7

پی نوشت ها

[1] ـ الذیل علی الطبقات الحنابله 3 / 434. 2 ـ المختصر المحتاج الیه 15 / 177. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 385. 4 ـ المختصر المحتاج الیه 15 / 177. 5 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 434. 6 ـ المختصر المحتاج الیه 15 / 177. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 385.

دیگر منابع: شذرات الذهب 4 / 335؛ البدایة و النهایه 13 / 33؛ مرآة الجنان 3 / 374؛ النجوم الزاهرة 6 / 181؛ معجم المؤلفین 4 / 73.

محمود هیئتی

حمزه ـ تمیمی

حمزه ـ تمیمی (پیش از 475 ـ 555ه )

ابویعلی حمزة بن اسد بن علی تمیمی عمید معروف به ابن قلانسی.

محدث مورخ ادیب دمشقی. نام پدرش را راشد آورده اند. 1 در هیچ یک از منابع به تاریخ تولد وی اشاره نشده است و تنها ذهبی سن وی را هنگام مرگ بیش از هشتاد سال یاد کرده است؛ بنابراین تولد
وی می بایست پیش از 475ه بوده باشد. 2 ابن عساکر در ذیل شرح ابن قلانسی، نامی از ابوالعلاء مسلم بن قلانسی آورده و با عبارتی تردیدآمیز می گوید: « وی همان ابن قلانسی است ». ابویعلی از سهل بن بشر اسفرایینی و ابواحمد حامد بن یوسف تفلیسی حدیث روایت کرده است. 3 همچنین ابوالقاسم صصری و مکرم بن ابی صقر قرشی و دیگران از وی روایت کرده اند. 4 وی شاعر نیز بود و قطعاتی از اشعار او را ابن عساکر از دست نوشته وی نقل کرده است. او دو بار ریاست دمشق را برعهده گرفت. 5 اگرچه سمت وی به دقت و درستی روشن نیست، او و خاندانش را به بزرگی و فضل و ادب و ریاست ستوده اند. 6 حمزه در مراسلات و کتابت امور دیوانی مهارتی بسزا داشت. ابن قلانسی سرانجام در دمشق و در سال 555ه درگذشت و در قاسیون به خاک سپرده شد. اثر او کتابی در تاریخ حوادث سال های 441ه تا زمان فوتش می باشد. 7

پی نوشت ها

[1] ـ شذرات الذهب 4 / 174. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 388. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 15 / 191. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 388. 5 ـ تاریخ مدینة دمشق 15 / 191. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 20 / 388. 7 ـ تاریخ مدینة دمشق 15 / 191.

دیگر منابع: معجم الادباء 10 / 278؛ العبر 3 / 23؛ مرآة الجنان 3 / 235؛ النجوم الزاهرة 5 / 333؛ معجم المطبوعات 1 / 218؛ المستدرک علی معجم المؤلفین 222.

محمود هیئتی

حمزه ـ حلبی

حمزه ـ حلبی (51
[1] ـ 585ه )

ابوالمکارم حمزة بن علی بن زهره حلبی اسحاقی صادقی معروف به ابن زهره.

دانشمند بزرگ و مشهور شیعه که در ماه رمضان سال 511ه متولد شد. جد سومش زهره که سرسلسله آل زهره است، با شش واسطه به اسحاق مؤتمن فرزند امام جعفر صادق علیه السلام می رسد و این خاندان به همین دلیل به اسحاقیون نیز موصوف هستند. ابن زهره فقیه، اصولی، متکلم، نحوی و از ثقات و نقیب سادات حلب و بنام ترین فرد این خاندان است تا آنجا که هرگاه « ابن زهره » بدون قرینه ای به کار رود، مقصود اوست. ابوالمکارم که از پایه بلند علمی برخوردار بود، کلام و نظریاتش در کتاب های فقهی و اصولی مطرح و مورد استناد واقع شده و کسی از علما او را تنقیص نکرده است. 1 حلبی آموزش را نزد پدر