کرده اند. 4 وی در خانواده ای می زیست که به بیت المحدثین شهرت داشت؛ زیرا هم پدرش و هم زوجه اش و جدش و افراد بسیاری از خاندانش محدث بودند. برخی شمار محدثان خاندان سمعانی را هفتاد نفر هم ذکر کرده اند. 5 همچنین با علمای معروفی همانند ابن جوزی ( م597ه )، ابن خشاب ( م567ه ) معاصر بوده و از گروهی از دانشمندان همچون عبدالغفار بن محمد شیرازی و عبید بن محمد قشیری روایت نقل کرده6 و در نقل اخبار و احادیث توثیق شده است. 7 وی همچنین در طلب حدیث و ثبت و ضبط آن همت وافر داشته و برای دیدار با علما و بزرگان علم، حرص شدیدی نشان می داد. 8 ابوسعد علاوه بر کسب علم در تعلیم و تربیت شاگرد نیز همت داشت و افرادی چون پسرش عبدالرحیم، ابوالقاسم بن عساکر و پسرش قاسم، عبدالوهاب بن سکینه و عبدالغفار بن منیناو در این شمارند و از سمعانی حدیث نقل کرده اند. بیشترین شهرت وی به دلیل تبحر وی در نسب شناسی است؛ ازاین رو مهم ترین اثر او را کتاب الانساب قلمداد می کنند. در این اثر بیش از چهار هزار نفر از بزرگان را با رعایت ترتیب حروف در القاب و نسب و انساب ایشان گرد آورده و از این باب شهرت بسزایی کسب کرده است؛ چنان که اثر او را میان آثاری که در باب انساب نوشته شده است بی نظیر قلمداد می کنند. 9 وی در سفری که به بیت المقدس داشته با ابن عساکر ملاقات کرد و از این لحاظ ابن عساکر هم از سمعانی روایت نقل کرده و هم وی را تعریف و تمجید فراوان نموده است. 10 سمعانی بعد از سفرهای طولانی و پی درپی، درنهایت به زادگاه خویش برگشت و در آن دیار به وعظ و خطابه پرداخت؛ همچنین مفتی مذهب شافعی در مرو بوده و با عناوین تاج الاسلام، قوام الدین و معین الدین نیز یاد شده است. 11 وی درنهایت در سال 562ه در حدود 56 سالگی در مرو وفات یافت و در همانجا نیز مدفون گردید. 12 نتیجه تلاش ها و سفرهای طولانی وی آثار گران بهایی است که از وی به یادگار مانده است. این کتاب ها عبارت اند از:

الانساب، الاخطار فی رکوب الجبار، ادب الطلب، الادب فی استعمال الحسب، الاسفار عن الاسفار، الارتیاب عن کتابة الکتاب، افانین البساتین، امالی الخمسمأة، ادب الاملاء و الاستملاء، بغیة المشتاق الی ساکنی العراق، تاریخ مرو در بیست مجلد، التحایا و الهدایا، التحبیر فی المعجم الکبیر، التحف و الهدایا، تحفة العیدین، تحفة المسافر، تاریخ الوفاة للمتأخرین من الرواة، التذکره و التبصره، الحّث علی غسل الید، تقدیم الجفانت الی الضیفان، حث الامام علی تخفیف الصلاة مع الاتمام، دخول الحمام، الدعوات الکبیره، الدعوات المرویة عن الحفرة النبویّه، ذکری حبیب برحل و بشری مُنیب ینزل، ذیل تاریخ بغداد در پانزده مجلد، الربح و الخسارة فی الکسب و التجاره، الرسائل و الوسائل، سلوة الاحباب و رحمة الاصحاب، السد و العد لمن اکتنی بابی سعد، الصدق فی الصداقه، عز العزله، فرط الغرام الی ساکنی الشام، الحلاوه، صوم ایام البیض، فضل الدیک، فضل صلاة التسبیح، فوائد الموائد، فضائل سورة یس، فضائل الشام، المساراة و المصافحه، معجم البلدان، معجم الشیوخ، مقام العلماء بین یدی الامراء، مناسک الحج، النزوع الی الاوطان، الهریسه، 13 الهذیل، 14 بخار بخور البخاری، صلاة الضحی. 15

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 183. 2 ـ الانساب 3 / 298. 3 ـ تذکرة الحفاظ 4 / 1317. 4 ـ مرآة الجنان 3 / 279؛ الانساب 1 / 10. 5 ـ المنتظم 18 / 179. 6 ـ تذکرة الحفاظ 4 / 1317. 7 ـ مرآة الجنان 3 / 279. 8 ـ المستفاد 1 / 129. 9 ـ الانساب 1 / 4 و 11. 10 ـ تاریخ مدینة دمشق 10 / 117. 11ـ تاریخ الاسلام 39 / 119. 12ـ المنتظم 18 / 179. 13ـ الانساب 1 / 12؛ هدیة العارفین 1 / 609. 14 ـ المستفاد 1 / 129. 15 ـ تذکرة الحفاظ 4 / 1317.

دیگر منابع: طبقات الشافعیه ( اسنوی ) 2 / 119؛ وفیات الاعیان 2 / 278؛ النجوم الزاهرة 5 / 378؛ البدایة و النهایة 21 / 175 و 254؛ شذرات الذهب 4 / 205؛ مختصر دول الاسلام 2 / 54؛ کشف الظنون 1 / 35، 49 و 860.

قهرمان کرمی

عبدالکریم ـ کریمی

عبدالکریم ـ کریمی (قرن ششم هجری)

عبدالکریم بهاءالدین کریمی سمرقندی.

از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاع بسیاری در دست نیست. عوفی او را از شعرای ماوراءالنهر در عصر سلجوقیان ( قرن پنجم و ششم هجری ) دانسته و نوشته است وی از اعیان و فرزانگان سمرقند و صاحب فضل و کمال بود و طبعی لطیف داشت. بعدها به سیستان و خراسان آمد و در آنجا نیز کانون توجه ویژه و احترام فراوان ملک شمس الدین قرار گرفت. عوفی بعضی از اشعار او را نقل کرده است. 1 هدایت نیز به همین میزان از وی خبر داده است و بیش از