درگذشت وی ذکر شده است؛ ولی از آنجاکه او حوادث پس از سال 594ه را در کتابش آورده، پس مرگش بعد از این سال و به گفته دکتر تازی احتمالاً در اواخر قرن ششم هجری اتفاق افتاده است. 11 زرکلی مرگ او را در سال 567ه به دست محمد بن سعد مردینش و با گرسنگی دادن می داند؛ 12 ولی احتمالاً او را با ابوعبداللّه بن صاحب الصلاة غرناطی اشتباه کرده است. او که از علمای بزرگ و همعصر عبدالملک باجی بوده به این طریق کشته شد. 13 تألیفات او عبارت اند از: المن بالامامة علی المستضعفین در تاریخ، مجلد اول و سوم این کتاب به دست ما نرسیده، اما مجلد دوم آن منتشر شده است. کحاله به نقل از بروکلمان به اشتباه این کتاب را به عبداللّه بن محمد بلخی نسبت داده است، 14 ثورة المریدین15 یا تاریخ المریدین که در تاریخ و قبل از کتاب المن بالامامه نوشته شده بود و ابن صاحب الصلاة در این کتاب به تألیف کتابی به این نام تصریح کرده، اما به دست ما نرسیده است، 16 تاریخ الموحدین. 17

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 164. 2 ـ المن بالامامة علی المستضعفین ( عبدالملک بن صاحب الصلاة ) 122. 3 ـ المن بالامامة علی المستضعفین 139. 4 ـ المن بالامامة علی المستضعفین ( مقدمه ) 10. 5 ـ المن بالامامة علی المستضعفین ( مقدمه ) 12. 6 ـ المن بالامامة علی المستضعفین 110. 7 ـ المن بالامامة علی المستضعفین 310. 8 ـ المن بالامامة علی المستضعفین ( مقدمه ) 18. 9 ـ المن بالامامة علی المستضعفین ( پاورقی ). 10 ـ المن بالامامة علی المستضعفین 223. 1
[1] ـ المن بالامامة علی المستضعفین ( مقدمه ) 23. 12 ـ الاعلام 4 / 164. 13ـ المن بالامامة علی المستضعفین 330. 14 ـ معجم المؤلفین 6 / 113. 15 ـ الاعلام 4 / 164. 16ـ المن بالامامة علی المستضعفین 129. 17 ـ کشف الظنون 1 / 307.

دیگر منابع: بیان المغرب 3 / 63، 65؛ تکملة لکتاب الصله 3 / 85.

معصومه اخلاقی

عبدالملک ـ درکانی

عبدالملک ـ درکانی (م 573ه )

او منسوب به درکان، شهری میان فارس و کرمان که منزلگاه کاروانیان بوده1 می باشد. علی نقی منزوی می نویسد او کتابی به نام لوایح دارد که گفتاری به نظم و نثر فارسی و در شرح کتاب السوانح احمد غزالی در 201 فصل کوتاه و بلند است که در بعضی صفحه ها تا پنج فصل گنجانده شده است. موضوع آن، حقایق عشق، احوال و اعراض آن می باشد. درکانی در سال 573ه درگذشته است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ حدود العالم من المشرق الی المغرب 136. 2 ـ فهرست نسخه های خطی فارسی 2 / 1355.

دیگر منابع: الذریعه 18 / 372؛ فهرست نسخه های خطی فارسی 2 / 1203.

محمود هیئتی

عبدالملک ـ دیلمی

عبدالملک ـ دیلمی (قرن ششم هجری)

از نامبرده اطلاع چندانی در دست نیست، اما کتابی از او با عنوان فتوح الرحمن فی اشارات القرآن و تفسیره باقی مانده است که از نام آن به دست می آید وی مفسر و صوفی مسلک بوده است. دیلمی در ابتدای این کتاب می نویسد: « این تفسیر برخی از آیاتی است که صوفیه به آن نیاز دارند ». 1 زمان وفات او نیز مشخص نیست؛ ولی فرزندش در سال 589ه زنده بود که در این صورت می توان عبدالملک را از رجال قرن ششم هجری به حساب آورد. 2

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 2 / 1240. 2 ـ هدیة العارفین 2 / 103.

دیگر منابع: معجم المفسرین 1 / 333.

محمود هیئتی

عبدالملک ـ غافقی

عبدالملک ـ غافقی (م 539ه )

ابومروان عبدالملک بن مسعود بن فرج بن عطیه غافقی اندلسی.

اهل فرغلیط، از روستاهای شقوره اندلس و ساکن قرطبه بود. ابومروان از ابوبحر اسدی و بزرگان دیگر قرطبه حدیث شنید و خودش بسیار کم روایت نمود و ابوعبداللّه بن عویص ازجمله کسانی است که از ابومروان بهره علمی برد. 1 او فردی ادیب و کاتبی ماهر، بلیغ و فصیح بود2 و حاکمان لمتونه وی را برای امر کتابت در مراکش و فاس و جاهای دیگر به کار گمارده بودند. او سرانجام در ماه ربیع الاول سال 539ه درگذشت. الرسائل اثر اوست. 3

پی نوشت ها

1ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 75. 2 ـ تاریخ الاسلام 36 / 507. 3 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 75.

دیگر منابع: بغیة الملتمس 382؛ الاعلام 4 / 165؛ معجم المؤلفین 6 / 191.

محمود هیئتی