سلفی، ابوالمظفر شیبانی و ابوالحجاج قضاعی اجازه روایت گرفت. 1 ابن فرس از بزرگان مذهب مالکی عصر خود در غرناطه به شمار می رفت2 و بعد از ابوعبداللّه بن زرقون، او بهترین مبلغ مذهب مالک در اندلس بود. 3 او که در فقه و اصول فردی مبرّز بود، 4 در لغت و ادبیات عرب نیز از بزرگان و پیشوایان این علم شناخته می شد5 و از شعر و شاعری نیز بی بهره نبود. 6 ابن فرس مدتی متولی امر قضاوت در جزیره شَقْ در شرق اندلس و سپس در وادی آش از شهرهای اندلس و پس از آن در جیان و درنهایت در غرناطه بود. 7 محدثانی مانند اسماعیل بن یحیی عطار، عبدالغنی بن محمد، ابوالحسین یحیی بن عبداللّه دانی و شرف موسی از او بهره برده اند. 8 او در ماه جمادی الآخر سال 597 یا 595ه درگذشت و در خارج باب البیره دفن شد. 9 آثار او عبارت اند از: احکام القرآن، ادب القضاء، مسائل الخلاف فی النحو. 10

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 127. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 364. 3 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 127. 4ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 364. 5ـ بغیة الوعاة 2 / 116. 6 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 127. 7 ـ الاعلام 4 / 168. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 364. 9 ـ التکملة لکتاب الصله 3 / 127. 10 ـ معجم المؤلفین 6 / 196.

دیگر منابع: طبقات المفسرین 1 / 362؛ الدیباج المذهب 312؛ نفح الطیب 2 / 644؛ النجوم الزاهرة 6 / 180؛ هدیة العارفین 1 / 629؛ ایضاح المکنون 1 / 51.

محمود هیئتی

عبدالمنعم ـ فراوی

عبدالمنعم ـ فراوی (497 ـ 587ه )

ابوالمعالی عبدالمنعم بن عبداللّه بن محمد بن فضل فراوی صاعدی نیشابوری.

وی در ماه ربیع الاول سال 497ه در نیشابور متولد شد و از خاندانی مشهور به عدالت، روایت، علم و فضل بود. حدیث را علاوه بر از جدش، از ابوبکر عبدالغفار بن محمد شیروی، ابونصر عبدالرحیم بن عبدالکریم قشیری، ابوالفضل عباس بن احمد شقانی و دیگران آموخت. 1 ابوالمعالی از محدثان شافعی مذهب خراسان بود. 2 او در نیشابور همچنین در راه سفر به حج در بغداد حدیث نمود. 3 کسانی مانند مکرم بن مسعود، احمد بن عبدالواحد بخاری، ابوعبداللّه محمد بن عمر قرطبی، عبداللّه بن عبدالجبار اموی، ابوعبداللّه محمد بن سعید دبیثی و دیگران از او بهره گرفتند. 4 او در ماه شعبان سال 587ه درگذشت5 و کتاب اربعون حدیث اثر اوست. 6

پی نوشت ها

[1] ـ ذیل تاریخ بغداد ( ابن نجار ) 16 / 156. 2 ـ معجم المؤلفین 6 / 194. 3 ـ ذیل تاریخ بغداد 16 / 156. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 21 / 180. 5 ـ المختصر المحتاج الیه من تاریخ ابن دبیثی 15 / 283. 6 ـ معجم المؤلفین 6 / 194.

دیگر منابع: النجوم الزاهرة 6 / 116؛ مرآة الجنان 3 / 328؛ دول الاسلام 312؛ شذرات الذهب 4 / 289؛ الاعلام بوفیات الاعلام 2 / 396؛ العبر 3 / 94؛ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد ( ابن دمیاطی ) 19 / 175.

محمود هیئتی

عبدالواحد ـ آمدی

عبدالواحد ـ آمدی (م حدود 550ه )

ابوالفتح عبدالواحد بن محمد بن عبدالواحد تمیمی آمدی ملقب به تاج الدین و ناصح الدین.

وی از محدثان امامی مذهب و به نظر برخی از دانشمندان، از بزرگان علمای امامیه و فردی فاضل، عامل و قاضی1 و در ادبیات عرب متبحر بود. 2 او از پدرش ابونصر و نیز از محمد و احمد غزالی در آمِد ـ از شهرهای دیاربکر ـ مطالبی شنیده است. 3 کتاب های الامالی، 4 جواهر الکلام فی شرح الحکم و الاحکام من قصة سید الانام صلی الله علیه و آله و غُرَرُ الحِکَم و دُرَر الکَلِم که در آن امثال و حِکَم امیرالمؤمنین علیه السلامرا ذکر کرده اثر اوست. 6 ابن شهر آشوب ( م588ه ) ازجمله کسانی است که اجازه روایت نمودن کتاب اخیر را از آمدی گرفته بود. 7 علامه مجلسی نیز در مقدمه کتاب بحار الأنوار از آمدی نام برده و کتاب غرر الحکم او را از جمله کتاب های معتبری دانسته که از روایات آن برای تدوین بحار الأنوار بهره برده است. 8 عبدالواحد سرانجام در سال 5109 یا حدود 550ه درگذشت که این تاریخ به نظر صحیح تر می آید؛ 10 گرچه بروکلمان وفات او را در سال 436ه ذکر کرده11 که ظاهرا ناشی از سخن صاحب روضات است که آمدی را معاصر شیخ طوسی ( م460 )، سید مرتضی ( م436 ) و سید رضی ( م406 ) دانسته است؛ 12 ولی با توجه به اجازه ابن شهر آشوب ( م588ه ) از وی، این قول صحیح به نظر نمی رسد؛ چنان که در مقدمه کتاب بحار الأنوار نیز، گفته صاحب روضات، غریب دانسته شده است. 13