ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 92 ـ 93. 7 ـ مشاهیر شعراء الشیعه 4 / 236. 8 ـ معجم الادباء 19 / 29 ـ 30. 9 ـ الذریعه 9 / 1271؛ کشف الظنون 1 / 177. 10 ـ هدیة العارفین 2 / 100. 1
[1] ـ معجم الادباء 19 / 29 ـ 30. 12 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 92 ـ 93. 13 ـ مشاهیر شعراء الشیعه 4 / 236. 14 ـ معجم المطبوعات العربیة و المعربه 2 / 1921.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 1 / 226؛ حبیب السیر 2 / 630؛ کشف الظنون 2 / 1243؛ الذریعه 6 / 286 و 16 / 143؛ الاعلام 7 / 25؛ معجم المؤلفین 11 / 229؛ فرهنگ سخنوران 229.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ بَلَغی

محمد ـ بَلَغی (454 ـ 512ه )

ابوعبداللّه محمد بن عیسی بن محمد بن بقاء بَلَغی ثغری انصاری اندلسی.

اهل بَلَغی، از نواحی لارده در اندلس بود1 و در ماه شعبان سال 454ه در آنجا متولد شد. 2 او یکی از حفاظ و عالمان خوب علم قرائت بود که به دمشق سفر نمود و در آنجا ساکن شد. در مسجد جامع دمشق کرسی قرائت برگزار نمود و قرائات هفت گانه را که از استادش ابوداود سلیمان بن نجاح اموی بلنسی فرا گرفته بود، به عده ای از اهالی دمشق آموخت. 3 بلغی فردی فاضل بود و حکایات و حوادث تاریخی را به خوبی می دانست، مطالب مفید را می آموخت و در جای خود از آن بهره می گرفت. ابن عساکر می نویسد: من گاهی با او همنشین بودم و اشعاری از خود را برای من می خواند. او لباسی ساده می پوشید و در محله دارالحجاره دمشق ساکن بود و در ماه ذی القعده سال 512ه در آنجا درگذشت و در قبرستان صحابه به خاک سپرده شد. 4 کتاب تاریخ المدینه اثر اوست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 1 / 488. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 55 / 69. 3 ـ تاریخ الاسلام 35 / 343. 4ـ تاریخ مدینة دمشق 55 / 69. 5ـ هدیة العارفین 2 / 84.

دیگر منابع: المقفی الکبیر 6 / 470؛ مختصر تاریخ دمشق 23 / 157؛ نفح الطیب 2 / 153.

محمود هیئتی

محمد ـ بلنسی

محمد ـ بلنسی (513 ـ 586 هجری)

ابوعبداللّه محمد بن جعفر بن احمد بلنسی انصاری اندلسی.

مقری، نحوی، لغوی، محدث و اهل بلنسیه بود و در سال 513ه در یکی از روستاهای آنجا به نام أسیله متولد شد. علم قرائات و حدیث را از ابوالحسن بن هذیل آموخت؛ پس از آن قرائت را در سال 535 در اشبیلیه از ابوالحسن شریح بن محمد آموخت و در آنجا از ابوجعفر بن ثعبان حدیث شنید؛ 1 سپس به غرناطه، از شهرهای اندلس رفت و در آنجا نیز علم قرائت را نزد ابوالحسن بن ثابت و ابوعبداللّه بن ابی سحره فرا گرفت؛ 2 سپس به قصد دیدار ابوبکر بن مسعود خشنی، به جیان از دیگر شهرهای اندلس سفر کرد و حدود سی ماه نزد او شاگردی نمود. ادبیات عرب و لغت را نزد او آموخت3 و در آنجا از ابوالاصبغ بن عباده رعینی حدیث شنید و از ابوالقاسم بن ابرش ادبیات آموخت. سپس در سال 539ه وارد مریه اندلس شد و در آنجا قاضی ابومحمد بن عطیه را ملاقات و از او و ابوالحجاج قضاعی حدیث شنید. ابوعبداللّه از ابوالحسن بن مغیث، ابوبکر بن فندله، ابومروان باجی، ابوبکر بن مدیر، ابوالحسن بن موهب، ابوبکر بن عربی، ابوعبداللّه بن معمر، ابوعامر بن شرویه و ابوالحکم بن غشلیان اجازه روایت گرفت. 4 او استاد تجوید قرآن و فردی مَبّرز در نحو و ادبیات عرب بود و از بلاغت بهره بسیار برده بود. 5 بلنسی سرانجام با کوله باری از علوم و روایات به شهر خود مراجعت نمود و در آنجا به آموزش علم قرائات، حدیث و ادبیات عرب پرداخت. 6 کسان بسیاری نیز نزد او بهره علمی بردند که از آن جمله می توان به ابوربیع بن سالم، 7 ابوبحر صفوان بن ادریس، ابوبکر بن عتیق ازدی، ابوالحسن عبیداللّه بن عاصم داری، ابوالقاسم طیب بن هرقال و ابوولید بن حجاج اشاره نمود. 8 احمد بن یحیی ضبی صاحب بغیة الملتمس نیز می نویسد: « او اولین کسی بود که نزدش به آموختن پرداختم؛ درحالی که کمتر از ده سال داشتم ». 9 ابوعبداللّه علاوه بر فعالیت های علمی در امور اجتماعی نیز دستی داشت و در سال 581ه متولی امر قضاوت در بلنسیه شد و چند سالی در این سمت باقی بود. ابن ابار او را دارای راه و روشی پسندیده دانسته است و می نویسد: در حکم دادن عدالت را رعایت می کرد و در رأی و نظر فردی مستقل و بر حق اصرار می ورزید. 10 او در آخر عمر در مرسیه سکنا گزید و سرانجام در سال 586ه در آنجا درگذشت. 11 آثار او عبارت اند از: شرح الایضاح ابوعلی فارسی در نحو، شرح جمل الصغیره زجاجی، شرح جمل الکبیره. 12