تطبیق نمی کند. وی دو کتاب با عنوان الهمج و الرعاع و اختلاف العوام و کتاب نوادر الغلمان و الخصیان داشته است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 170.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ ابن منیر

محمد ـ ابن منیر (پیش از 585ه )

محمد بن حسین منیر. 1

بعضی از منابع از وی با عنوان محمد بن حسین بن منیر یاد کرده اند. 2 وی شخصی فقیه، دانشمند و ثقه بوده و اثر او کتاب الأدنی است. 3 از تاریخ تولد یا وفات و همچنین دیگر ابعاد زندگی وی اطلاعی در دست نیست، ولی از آنجا که شیخ منتجب الدین ( م پس از 585ه ) از او در کتاب فهرست خود یاد کرده و این کتاب به عنوان ذیل و تکمله بر فهرست شیخ طوسی ( م460ه ) است، 4 حدس زده می شود ابن منیر از فقهای قرن پنجم و ششم هجری باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 177. 2 ـ أمل الآمل 2 / 270. 3 ـ فهرست منتجب الدین 177. 4 ـ فهرست منتجب الدین، مقدمه مؤلف، ص 6.

دیگر منابع: ریاض العلماء 5 / 100.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ ابوطالب

محمد ـ ابوطالب (پیش از قرن پنجم هجری)

ابوطالب محمد بن حسین بن زید.

آقابزرگ چنین فردی را نویسنده کتاب المعضلات شمرده است. 1 منشأ این گفته و منبع نخستین آن، سخن طبری شیعی می باشد که از طریق برادرش از ابوالحسن احمد بن علی سورائی معروف به ابن بغدادی ( متولد 395 و استاد ابوالعباس نجاشی متوفای 450ه )، گزارشی درباره معجزه امام سجاد علیه السلامبرای عبداللّه بن عمر و سبب گرفتارشدن حضرت یونس در شکم ماهی را از آن کتاب نقل کرده است؛ 2 اما ابن بغدادی که کتاب را شخصاً دیده، ابوطالب را راوی آن معرفی کرده است، نه مؤلف آن. 3 بنابراین انتصاب کتاب المعضلات به ابوطالب مشکل است. در عین حال به گمان قوی این فرد همان ابوجعفر محمد بن حسین بن زید زیات همدانی ( م262ه ) است که چند اثر دارد4 و می تواند راوی این کتاب نیز باشد. در این صورت ناچار خواهیم شد کنیه ابوطالب را تصحیف ابوجعفر یا این شخص را دارای دو کنیه بدانیم.

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعه 21 / 265. 2 ـ دلائل الامامه 210؛ نوادر المعجزات 117. 3 ـ همان. 4 ـ رجال نجاشی 2 / 220.

دیگر منابع: بحار الأنوار 62 / 218؛ مدینة المعاجز 2 / 32، 3 / 214 و 4 / 297 و 298.

محمد غفوری

محمد ـ ابوعلی

محمد ـ ابوعلی (پیش از 588ه )

ابوعلی محمد بن محمد بن عبداللّه ( عبیداللّه ).

درباره وی جز اطلاعات اندکی که ابن شهرآشوب ( م 588ه ) برای نخستین بار داده است، آگاهی دیگری در دست نیست. وی می نویسد: ابوعلی آثاری دارد که عبارت اند از: اخبار عیون بنی هاشم، فضائل اهل بیت رسول اللّه صلی الله علیه و آله، فضل قریش علی کافة العرب. 1 با توجه به ذکر نام وی در کتاب ابن شهرآشوب استفاده می شود وی از رجال شیعه بوده است و چون در منابع رجال پیشین، ازجمله رجال نجاشی و طوسی نامی از وی نیامده، می توان گمانه زد او پس از این دوره و در اواخر قرن پنجم یا در قرن ششم هجری می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ معالم العلماء 117.

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 18 / 208؛ أمل الآمل 2 / 302؛ الذریعه 1 / 343 و 16 / 263 و 271.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ ازدی

محمد ـ ازدی (پیش از 460ه )

محمد بن بکر ازدی.

در منابع رجالی شیعه چند تن به نام محمد بن بکر وجود دارد. شیخ طوسی ( م460ه ) در الفهرست، در جایی محمد بن بکر را بدون لقب، صاحب روایاتی دانسته و راوی او را احمد بن میثم می آورد و در جای دیگر محمد بن بکر ازدی را صاحب کتابی دانسته که ابراهیم بن سلیمان بن حیان خزاز راوی اوست. 1 همو در کتاب رجالش از ابوعبداللّه محمد بن بکر بن عبدالرحمان ارحبی کوفی در شمار اصحاب امام صادق علیه السلام یاد می کند که در سال 171 و در 77 سالگی