در آيه (أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ‌- 9/ زمر) تقديرش- أم من است كه أ من- هم خوانده شده است، از باب (امن و آمن و ايمان امان) نيست.

أنن‌

: إِنَ‌ و أَنَ‌ در جملات اسميّه، اسم را منصوب و خبر را مرفوع مى‌كنند فرق‌شان با يكديگر اين است كه بعد از إنّ- جمله مستقلّ است و امّا بعد از- أنّ كلمات در حكم كلمه مفرد است كه گاهى موقعيّت رفع و نصب و جرّ پيدا مى‌كنند مانند أعجبنى أنّك تخرج- و- علمت أنّك تخرج- و- تعجّبت من أنّك تخرج (كه در اين سه عبارت بعد از أنّ كلمات در حكم مصدر است و به يك كلمه تعبير مى‌شود كه آن كلمه يعنى (رفتن) يا خارج شدن است) و هر گاه حرف (ما) بر آن وارد شود، مثل- إنّما- عمل لفظ- إنّ- باطل مى‌شود و جمله بعد از آن به حكم خود باقى است يعنى- اعرابشان تغيير مى‌كند، مثل آيه (إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ‌- 28/ توبه) كه لفظ- إنّما- به ما چنين مى‌فهماند كه نجاست كامل مخصوص شرك است و از آن حاصل مى‌شود.

و آيه (إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ ...- 173/ بقره) يعنى حرام نيست مگر اينها، گوئى كه هشدار مى‌دهد به اينكه بزرگترين خوراكيهاى حرام در اصل اينهايند كه ذكر مى‌شوند.

أن‌

: أَنْ‌ بر چهار وجه است: اوّل بر فعل ماضى و مستقبل كه فاعلشان غائب است داخل مى‌شود. و ما بعد خود را به تقدير مصدر مى‌برد و فعل مستقبل را منصوب مى‌كند مانند- أعجبنى أن تخرج و ان خرجت- يعنى از خارج شدنت در آينده و گذشته در شگفتم.

دوّم- أن مخفّفه از مثقّله (يعنى لفظ أن- بدون تشديد (نون) كه در اصل از- أنّ- با تشديد (نون) است) مانند- أعجبنى أن زيدا منطلق سوّم- أن مؤكّدة كه بعد از- لمّا- مى‌آيد مانند آيه (فَلَمَّا أَنْ‌ جاءَ الْبَشِيرُ- 96/ يوسف).

چهارم- أن مفسّرة، كه جمله بعدش را به معنى گرفته و قول تفسير مى‌كنند مانند آيه (وَ انْطَلَقَ الْمَلَأُ مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا وَ اصْبِرُوا- 6/ ص) يعنى گفتند برويد و پايدار