شنيدن:

1- ظاهر بودن و ظهور چيزى براى چشم مثل عبارت، رأيته‌ جِهَاراً- بروشنى و بدون مانع او را ديدم، و در آيات:

لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ‌ جَهْرَةً- 55/ بقره) و أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً- 153/ نساء).

(اين دو آيه نقل قول سخنان بنى اسرائيل به حضرت موسى كه مى‌گفتند ما ايمان نمى‌آوريم تا خداى را بروشنى و عيان ببينيم يا او را بروشنى بر ما بنمايانى).

و از همين معنى است عبارت- جَهَرَ البئرَ و اجْتَهَرَهَا- يعنى آب چاه را ظاهر كرد. گفته مى‌شود. ما فى القوم أحد يَجْهَرُ عينى- يعنى در آن قوم كسى كه چشم‌گير و بزرگ باشد نيست.

جَوْهَر- بر وزن فوعل از همين ريشه است، جوهر- چيزى است كه اگر باطل و زايل شود محمول آن هم يعنى آنچه كه بر جوهر متّكى است باطل مى‌شود، علّت ناميدن جوهر در اشياء براى ظاهر بودن آن در برابر حاسّه (شعور) است.

2- امّا معنى جهر- يعنى روشن و آشكار بودن براى گوش، و حسّ شنيدن، در آيات:

سَواءٌ مِنْكُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَ مَنْ‌ جَهَرَ بِهِ‌- 10/ رعد) و وَ إِنْ‌ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفى‌- 7/ طه) و إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ مِنَ الْقَوْلِ، وَ يَعْلَمُ ما تَكْتُمُونَ‌- 110/ نساء) و وَ أَسِرُّوا قَوْلَكُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ‌- 13/ الملك) و وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها[1]- 110/ اسراء)

[1] فخر رازى صاحب تفسير كبير كه خود شافعى و متكلّم اصولى است در جلد اوّل تفسيرش پس از شرح مفصّل و جامعيكه در باره جهر- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ^- در نمازها در حدود دويست صفحه بحث مى‌كند نخست با دلايل عقل و تاريخى ثابت مى‌كند كه- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ^- در شمار آيات سوره‌ها و سوره فاتحه است و سپس نظر شافعى را در باره بلند خواندن« انّ الدّليل العقليه موافقة لنا و عمل علىّ بن أبي طالب 7 معنا و من اتخذ عليّا اماما لدينه‌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‌ فى دينه و نفسه» و« و امّا الشّافعى فانّه قال: انّها آية و يجهر بها»( تفسير كبير فخر رازى 1/ 203 و 207 چاپ مصر)، يعنى دلايل عقل بر بلند خواندن- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ^- در نمازها موافق نظر ماست كه مى‌گوئيم بايستى بلند خوانده شود و عمل علىّ بن أبي طالب 7 نيز با ماست و كسيكه على را در دين خود امام و پيشوا بگيرد بتحقيق بعروة الوثقى يعنى ريسمان محكم و نجات بخش الهى دست زده است و چنين كسى در دين و نفس خويش استوار و نجات يافته است و شافعى هم گفته است كه- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ^. الرَّحِيمِ^- خود آيه‌اى است از سوره‌هاى قرآن، و بلند خوانده مى‌شود، سپس فخر رازى در صفحات 198 و 199 مى‌نويسد دليل دوازدهم اين است كه معاويه بمدينه وارد شد و با مردم نماز خواند و سوره فاتحه را بدون‌ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ قرائت كرد همينكه نماز را تمام كرد مهاجرين و انصار از همه طرف بر او فرياد زدند، آيا فراموش كردى؟! بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ كجا رفت و چه شد؟! ناچار معاويه نمازش را تكرار كرد و بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ را خواند.

« و هذا الخبر يدلّ على اجماع الصّحابه رضى اللّه عنهم على انّه من القرآن و من الفاتحه».