(كه در تمام آيات فوق محاجّة- بدون علم و آگاهى را در چيزى كه نمى‌شناسند و نمى‌دانند مورد ملامت قرار داده) آزمون و بررسى زخم و جراحت سر نيز- حَجّ‌- ناميده شده، شاعر گويد:

(زخم مغز سرش را بررسى كرد و در انتهاى آن پارگى بود).

حجب‌

: الحَجْب‌ و الحِجَاب‌- يعنى باز داشتن و ممانعت از دسترسى و رسيدن به چيزى، گفته مى‌شود: حَجَبَهُ‌، حَجْباً و حِجَاباً، و نيز حجاب يعنى جوف و باطن و آنچه كه از دل پوشيده و پنهان است.

خداى تعالى گويد: (وَ بَيْنَهُما حِجابٌ‌- 4/ اعراف) اين حجاب آن نيست كه ديده را مى‌پوشاند بلكه مقصود همان چيزى است كه مانع رسيدن لذّات بهشتيان بدوزخيان و رسيدن رنجش و آزار دوزخيان به بهشتيان مى‌شود، مثل آيات:

(فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ‌[1]- 13/ حديد) و (وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْياً أَوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ‌- 51/ شورى) يعنى از جائيكه شخص مورد خطاب وحى و كسى كه باو وحى مى‌رسد او را نمى‌بيند و آيه (حَتَّى تَوارَتْ بِالْحِجابِ‌- 32/ ص).

يعنى وقتى كه خورشيد با پنهان كننده و مانعى از نظر پوشيده مى‌شود.

حَاجِبَان‌- يعنى دو ابرو در چهره زيرا براى ديدگان همچون نگهبان هستند و از آنها دفاع مى‌كنند.

[1] تمام آيه چنين است:( يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ‌- 13/ حديد) يعنى در آن هنگام كه دو رويان و دو چهرگان بمؤمنين مى‌گويند درنگ كنيد تا از روشنائى و نور شما خويشتن را بهره‌مند كنيم پاسخشان مى‌دهند بكارهاى گذشتتان باز گرديد و بهره گيريد سپس ميانشان با رويى و مانعى ايجاد شود كه باطن و پيشارويش رحمت و بهشت خداوند است و بيرون آن عذاب و رنج كه در آيه قبل فرمود:

در آن هنگامه نور و روشنايى سيماى مؤمنين پيشاپيش ايشان است و پاداششان خلود در بهشت و رحمت حقّ.