همينطور- درجة- به جاهمندى و منزلت رفيع معنوى تعبير شده است.

خداى تعالى گويد: وَ لِلرِّجالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ[1]- 228/ بقره). كه توجّه دادن بمنزلت‌

[1] راغب ; با بينش اصولى و تفسيرى كه داشته است، براى معنى- درجه- از آيه‌ الرِّجالُ قَوَّامُونَ‌- 34/ نساء) تأييد آورده است براى رفع ابهامى كه شايد در اذهان باشد كه مردان تفوّق حكومتى در خانواده بر زنان دارند، لازم است براى رفع اين ابهام و اشكال مفصّلا و عميقا بحث شود.

ابن منظور در لسان العرب با اشاره باشعار و نظرات لغت شناسان و با استناد بآيات قرآن چنين مى‌نويسد:

فقالوا: و قد يجي‌ء القيام بمعنى المحافظه و الاصلاح و منه قوله تعالى‌ الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ- 34/ النّساء).

و قوله تعالى: إِلَّا ما دُمْتَ عَلَيْهِ قائِماً- 75/ آل عمران) اى ملازمة محافظا و يجي‌ء القيام بمعنى الوقوف و الثبات( لس 12/ 497).

قوّام، صيغه مبالغة فى قائم يقال هو قوّام على اهله: دائم القيام بشئونهم و السّهر على مصالحهم الجمع قوامون( معجم الفاظ القرآن الكريم 2/ 449) اى يرعون و تقومون بمصالحهنّ: كونوا قوّامين بالقسط مواظبين على اقامة العدل فى جميع الامور مجتهدين فيه كلّ الاجتهاد.

خود راغب هم در ذيل واژه قيام مى‌نويسد: و قيام الشّيئ هو المراعاة للشّي‌ء و الحفظ له. اينك ترجمه عبارات فوق:

گفته‌اند قيام- بمعنى نگهدارى و اصلاح و خير است چنانكه خداى تعالى فرموده است: مردان اصلاح كنندگان و ياوران و نگهدارندگان زنانند.

و يا فرمود: تا زمانى كه بر آن كار قيام كننده‌اى و يعنى ملازم و همراه، و محافظ باشى و واژه قيام بمعناى آگاهى و پايدارى نيز هست.

قوّام صيغه مبالغه در قائم است گفته مى‌شود: هو قوّام على اهله، يعنى هميشه بشئون خانوادگى محافظت مى‌كند و بر مصالح و خير زن و فرزند هشيار و بيدار است جمعش قوّامون است.( معجم الفاظ) يعنى مراعات حال زنان مى‌كنند و بمصالح و خيرشان اقدام مى‌نمايند، آيه‌ كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ- 135/ نساء) نيز يعنى كسانيكه بر اقامه عدل در جميع امور مواظبت مى‌كنند و با تمام نيرو تلاش مى‌كوشند.

راغب ; مى‌نويسد قيام بر چيزى مراعات كردن حال آن چيز و محافظت بر آن است. و در آيه 135/ نساء مى‌فرمايد: كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ و در آيه ديگر كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ‌- 8/ مائده).

صاحب مجمع البيان هم مى‌نويسد: قَوَّامِينَ^ اى دائمين على قيام بالعدل و معناه و لتكن عادتكم القيام بالعدل فى القول و الفعل.

يعنى قوّامين كسانى هستند كه پيوسته بر عدل استوارند و عادتشان در گفتار و كردار اقامه عدل است.

قوّام هم صيغه مبالغه براى زيادتى است، آنگاه در خود آيه هم قيام مردان در امور خانواده، محافظت و ادامه وظيفه همسرى است و اگر مردان ارث بيشترى مى‌برند براى اينستكه عهده‌دار هزينه. زندگى و متكفّل زن، و فرزندان هستند و توانائى بيشترشان در كارها و حفاظت امور زندگى براى اين است كه عهده‌دار كارهائى هستند كه بايستى انجام دهند پيامبر6 فضيلتها و برترى معنوى زنان را عبارت« الجنّة تحت اقدام الامّهات» يعنى بهشت زير قدمهاى پر محبّت و وظيفه‌شناس مادران است بيان داشته و براى مردان چنين فضيلتى نيست.

از طرفى دستور قرآن است كه در امور و مشكلات خانواده با همسران شور و مشاوره كنند.

شيخ طريحى در مجمع البحرين تعبير علمى جالبى دارد مى‌نويسد: خداوند نفرموده( فضّلهم عليهنّ من الرّجال) زيرا بسيار زنان هستند كه از بسيارى از مردان با فضيلت‌تر و برترند پس اگر در مردان وظايفى كه: خداوند براى آنها مانند:

1- عهده‌دار بودن و حفظ همسرى. 2- اصلاح امور زندگى. 3- تعهّد هزينه زندگى. 4- تكلّف امور تربيتى. 5- هم نظرى و مشورت با همسر در مشكلات. 6- رعايت عدالت. 7- تنظيم امور زندگى خانواده و دفاع مشترك. 8- تيمار دارى و غمخوارى كه لازمه حسن تدبير است. 9- بكار بردن نيروى خويش در عبادات و كارها. 10- پرداخت مهرّيه و مالى كه تعهّد كرده است. 11- مراعات حال همسران در انجام حالات ويژه او. 12- و بالاخره فرمانرواى مطلق نبودن. و تمام اين امور در معنى آيه‌ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ- 34/ نساء) نهفته است.