امام كاظم (ع) و فاجعه فخّ‌

رهبرى نهضت فخّ هر چند با درك و شناخت خود از واقعيتهاى جامعه و لزوم امربه‌معروف و نهى از منكر دست به قيام زد، ليكن قيام او بى‌ارتباط با روش امام هفتم (ع) نبود. سخنان حسين و گفتگويى كه با امام (ع) در اين رابطه داشته گوياى اين است كه وى براى حركت خود با موسى‌بن جعفر (ع) در تماس و ارتباط بوده است.

ابراهيم بن اسحاق قطان نقل مى‌كند:

«از حسين بن على و يحيى بن عبداللَّه شنيدم كه مى‌گفتند: ما قيام نكرديم مگر آنكه با خاندانمان و نيز موسى‌بن جعفر (ع) مشورت كرديم و او ما را به قيام فرمان داد. [1]»

در گفتگويى كه در مراحل اوّليه قيام بين حسين و امام كاظم (ع) روى داد، حضرت بى‌وفايى مردم و در نتيجه شكست نهضت او و شهادتش در اين را ه را به وى گوشزد كرد؛ ليكن هنگامى كه احساس نمود حسين در تصميم خود استواراست او را تشويق نموده‌فرمود:

«گرچه تو كشته خواهى شد ولى همچنان در جهاد كوشا باش. اين گروه، مردمى فاسق و بدكارند كه اظهار ايمان مى‌كنند، ليكن در باطن منافق و مشركند. انَّا لِلَّهِ وَ انَّا الَيْهِ راجِعُونَ.

من در اين راه از خداى بزرگ براى شما اجر و پاداش طلب مى‌كنم.» [2]

هنگامى كه سرهاى بريده شهدا را به مدينه آورده و در مجلسى كه گروهى از خاندان پيامبر (ص)- و از جمله موسى‌بن جعفر (ع)- حضور داشتند به تماشا گذاردند، همه سكوت كرده بودند جز امام كاظم (ع) كه چون چشمش به سر بريده حسين، رهبر قيام فخّ افتاد فرمود:

«انَّا لِلَّهِ وَ انَّا الَيْهِ راجِعُونَ. سوگند به خدا او درگذشت در حالى كه مسلمان و درستكار بود، بسيار روزه مى‌گرفت و شبها را به قيام و عبادت مى‌گذرانيد و امربه معروف و نهى‌از منكر مى‌كرد. در خاندان او چون وى وجود نداشت. [3]»

[1] - مقاتل الطالبيين، ص 304. «مٰا خَرَجْنٰا حَتّٰى شٰاوَرْنٰا اَهْلَبَيْتِنٰا وَ شٰاوَرْنٰا مُوسَى‌بْنَ جَعْفَرٍ فَاَمَرَنٰا بِالْخُرُوجِ‌. احتمال مى‌رود جمله آخر روايت به صورت مجهول و چنين باشد: فَاُمِرْنٰا بِالْخُرُوجِ‌. در اين صورت جمله مجمل خواهد بود و استدلال به آن براى مأذون بودن حسين و يحيى از سوى امام (ع) مشكل است

[2] - كافى، ج 1، ص 366، بحارالانوار، ج 48، ص 161 و 169 و مقاتل الطالبيين، ص 298

[3] - بحارالانوار، ج 48، ص 165، مرآة‌العقول، ج 4، ص 155 و مقاتل الطالبيين، ص 302