پارتوكراسى به حاكميت حزبى اطلاق مى‌شود. (1)

يكى از اشكال رژيم‌هاى چند تن سالارى نظام پارتوكراسى يا حزب سالارى است. اگر سروكار مردم با رژيم سياسى باشد كه با ظواهر مردم‌سالارى و توده‌اى، اقتدار حزب واحد خود را بر همه تحميل كند و اجازه ندهد كه ديگر گرايش‌هاى سياسى امكان تجلى و تظاهر يابند، در اينجا حزب واحد پس از مدتى به صورت تنها متولى جامعه درآمده و در وى رسوم و عادات اليگارش به منصۀ بروز خواهد رسيد.

حزب فاشيست ايتاليا، حزب كمونيست اتحاد شوروى (سابق)، حزب ناسيونال سوسياليست آلمان و احزاب واحد ديگرى نظير فرانكيسيت‌ها (هواداران ژنرال فرانكو در اسپانيا) يا سالازاريست‌ها (هواداران دكتر سالازار ديكتاتور پرتغال) همه از اين نوع نظام بوده‌اند.

در كشورهاى دموكرات و مردم‌سالار، با آنكه فعاليت احزاب آزاد است، اما احزاب كهن و قديمى هر كدام پس از تثبيت و تداوم به صورت اليگارشى هاى كوچكى درآمده و واسطه بين شهروندان و حكومت واقع مى‌شوند، به طورى كه در انتخاب فرمانروايان و نمايندگان و غيره نقش دست اول را به زيان توده‌هاى مردم يا بهتر بگوييم به ضرر دموكراسى ايفا خواهند كرد.

اصطلاح حزب سالارى در مقابل همه سالارى از واقعيت فوق ناشى مى‌شود. (2)

منابع

1 - فرهنگ سياسى آرش / 148؛ 2 - بايسته‌هاى حقوق اساسى / 120 و فقه سياسى 90/1.

پارلمان

پارلمان: مجلس، مجامع رسمى مشورتى پارلمان به دستگاهى اطلاق مى‌شود كه كار ويژۀ آن وضع قانون يا قواعد كلّى و لازم‌الاجرا است. پارلمان ممكن است از يك يا دو مجلس تشكيل شود. در واقع دستگاه پارلمان در درجۀ اول، تجسّم بخش قوۀ مقننه در يك كشور است. مگر اينكه كار قانونگذارى علاوه بر اين دستگاه متعلق به مردم از راه رفراندوم يا قوۀ مجريه از راه تفويض اختيارات يا مشاركت دو قوه بوده باشد. (1)

در دموكراسى غير مستقيم يا انتخابى، ملّت نمايندگانى انتخاب مى‌كند كه پارلمان را تشكيل مى‌دهند، وظايف اين مجامع وضع قوانين در كشور و نظارت بر امور كشور است. كه در اصطلاح به اين نوع مجالس و مجامع سياسى، پارلمان يا كنگره گفته مى‌شود و آن به‌طور معمول شامل دو مجلس است كه يكى را مجلس اول يا نمايندگان يا سفلى و ديگرى را مجلس دوم يا سنا يا مجلس اعيان يا عالى مى‌نامند. پارلمان‌ها بر حسب طرز تعيين اعضاء به سه دستۀ موروثى، انتصابى و انتخابى و به لحاظ زمانى به دائمى و غير دائمى تقسيم مى‌شوند. (2)

منابع

1 - بايسته‌هاى حقوق اساسى / 199؛ 2 - حقوق اساسى / 98-97؛ 3 - فقه سياسى 122/1-121.

پارلمانتاريسم

پارلمانتاريسم از ريشۀ فرانسه «Parlemant» گرفته شده است و در انديشۀ سياسى مدرن به ويژه در ايدئولوژى ليبرالى، به عنوان نماد دموكراسى مبتنى بر نظام نمايندگى به كار مى‌رود. سابقۀ تشكيل پارلمان به