دين خدا سرباز زده و حكم خدا را رد كرده و با رسول خدا (ص) مخالفت ورزيده است و به حكومت جاهليت برگشته و به فرمان طاغوت گردن نهاده است. (5)

حلبى سپس به رواياتى چون روايت عمر بن حنظله پرداخته و با استناد به آنها در پايان، چنين نتيجه مى‌گيرد كه در صورت فقدان فقيه جامع‌الشرايط، هركس مى‌تواند براى به دست آوردن حق خود به حكام جور مراجعه و يا به مصالحه تن بدهد. (6)

ج - برخورد با دولت جائر

حلبى با استناد به چند روايت در زمينۀ برخورد عمومى با دولت جائر، چنين نتيجه مى‌گيرد:

«بايد منكر را در هر جايگاهى كه باشد مردود دانست و تن به آن نداد و در دل آن را مبغوض داشت كه حكومت ظالمانه از بزرگترين منكرات محسوب مى‌شود. بنابراين جلساتى كه حكام و قضات آنان ترتيب مى‌دهند، نبايد در آنها شركت جست، مگر آنكه براى انكار و رد (مبارزه) و يا از باب تقيه و اضطرار باشد.

زيرا كه لعنت الهى همۀ آحاد آن مجلس را شامل مى‌گردد. وقتى حكم مشاركت در مجلس اينان چنين عقوبتى در پى داشته باشد؛ حال، حكومت، قضاوت، مراجعه و تنفيذ حكم آنها جرمى بس سنگين به دنبال خواهد داشت». (7)

د - حلبى در رابطۀ با اقامۀ نماز جمعه كه از واجبات سياسى و عبادى است، دارا بودن صفات عمومى نماز جماعت را كافى مى‌داند (8) و در مورد نماز عيدين نيز به همان شرايط نماز جمعه، بسنده كرده است. (9)

وى در مورد زكات، خمس و انفال نيز در عصر غيبت، فقيه مأمون را مرجع امر دانسته است (10) و در جاى ديگر اختيار امر را با سلطان اسلام (ع) و يا كسى كه مى‌تواند نيابت از وى نمايد، تفويض كرده است. (11)

منابع

10-1 - الكافى فى الفقه / 151، 153، 172، 263، 425-421 و 427؛ 11 - فقه سياسى 43/8-39.

حلف الاحلاف← حلف الفضول

حلف الفضول

حلف الفضول به پيمان‌هايى گفته مى‌شود كه در جاهليت براى احقاق حق مظلومان بين تعدادى از سران صاحب نفوذ عرب كه نامشان فضل بوده، منعقد شد و پيامبر (ص) نيز بنا بر اهميت اين پيمان‌ها و نقشى كه در دادخواهى مظلومان داشت، در انعقاد آنها حضور داشت و همواره از آن پيمان‌ها به نيكى ياد مى‌فرمود و بارها مى‌گفت: اگر اكنون (پس از بعثت) هم به آن پيمان‌ها دعوت شوم، از آيين دعوت استقبال مى‌كنم. (1)

مراسم حلف الفضول در بيست سال قبل از بعثت پيامبر (ص) در خانۀ عبد الله بن جدعان انجام شد و اين محل به دليل عدالت و حضور پيامبر (ص) در آن محل و ستايش آن حضرت مورد احترام قرار گرفت اما در جريان توسعۀ مسجد الحرام تخريب و بدون هيچ‌گونه نشانه‌اى به مسجد الحرام ملحق شد. (2)

منابع

1 - سيره ابن هشام 134/1؛ 2 - فقه سياسى 149/5.

حلف المطلبين← حلف الفضول

حل مسالمت‌آميز اختلافات← حكميت